همه چیز در مورد استخر

در صورت استفاده از کاشی معمولی در داخل کاسه استخر ، بعلت اینکه کاشی استخری دارای جذب آب صفر است ، در مقابل یخ زدگی مقاوم است و در حالت عادی هم از سطح کار جدا نمیشه اما کاشی معمولی جذب آب داره و از محل نصب به مرور جدا میشه . در آزمایش ساده. کاشی معمولی و کاشی استخری را در روی میز و از طرف پشت آن که لعاب قرار ندارد بگذارید و روی آن چند قطره و یا یک قاشق آب بریزید. بعد از چند دقیقه سرامیک معمولی آب را به خود جذب میکند اما سرامیک استخری تا هر زمان که باشد آن آب را در پشت خود باقی خواهد داشت مگر آب بخار شود. یعنی آب جذب بیسکویت نمیشود.

استخر سازه ای مصنوعی است که مانند یک مخزن سرباز ،آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.به ظور کلی استخرها از نظر کاربری،نوع مصالح به کار رفته در سازه استخر و موقعیت استخر نسبت به سطح زمین در گروههای مختلفی تقسیم بندی می کنند.

استخر در گذر تاریخ
در روم و یونان باستان از استخرهای مصنوعی برای مقاصد ورزشی و نظامی و به منظور آموزش مهارت های آبی استفاده می شد.
.............................................................
فرهنگ واژگان فارسی نیز استخر به معنی آبگیر ،تالاب و حوض بزرگی که آب بسیار در آن جمع می شود آمده است

استخرهای خصوصی

به طور کلی ،ابعاد استخرهای خصوصی کوچکتر از استخرهای عمومی در نظر گرفته می شود.استخرهای خصوصی یا خانگی معمولا در ابعاد m*9.6m(16ft*320ft)4.8تاm*12m(20ft*40ft)6ساخته می شوند،ر حالی که استخرهای عمومی معمولا ازm(82ft) 25کمتر نیست.
استخرهای خصوصی را می توان در دو نوع دائمی و یا موقتی ساخت.استخرهای موقتی که پایین تر از سطح زمین قرار می گیرند را می توان در فصل زمستان جمع کرد و دوباره در فصل تابستان در محل خود مستقر نمود.
استخرهای عمومی
استخرهای عمومی اغلب زیر مجموعه ای از مراکز ورزشی هستند که در آنها قسمت های مختلفی مانند استخر آب گرم،استخر سرپوشیده،استخر سرباز،استخر کودکان و غیره در نظر گرفته می شود.استخرهای سرباز معمولا در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرند.در استخرهای بزرگ و عمیق معمولا سکوی شیرجه در نظر گرفته می شود.البته سکوی شیرجه تنها باید در استخرهای با عمق کافی تعبیه شود،به طوری که شیرجه زدن افراد خطری را برای آنها ایجاد نکند.

استخرهای قهرمانی

مشخصات استخرهای قهرمانی که در مسابقات بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند توسط فدراسیون شنا تعیین می شود.بر مبنای استانداردهای این فدراسیون ،طول استخرهای قهرمانی m(164ft)50یاm(82ft)25 و حداقل عمق آنهاm(4.4ft) 1.35باید باشد.برای انکه امکان برگزاری مسابقات در تمام طول سال وجود داشته باشد،استخرهای قهرمانی معمولا به صورت سرپوشیده ساخته شده و محوطه داخل استخر به سیستم گرمایشی مناسب تجهیز می شود.
استخرهای درمانی

 بهره گیری از خواص درمانی آب از سالیان بسیار دور مورد توجه بشر بوده است ،به طوری که پیشینه آن به حدود چهار هزار سال پیش از مسیح باز می گردد.آب درمانی عبارت است از به کارگیری یخ ،بخار یا آب گرم یا سرد به طوری که هدف از ان بهبود وضعیت جسمانی ،از بین بردن ناراحتی های فیزیکی و بهبود عملکرد بدن باشد.

استخرهای درمانی را می توان در گروههای زیر جا داد:
-استخرهای آبگرم(خود به دو گروه استخرهای گردابی و استخرهای هوایی تقسیم می شوند)
-سونای خشک و بخار
-حوضچه های آب سرد
-استخرهای آب گرم طبیعی

استخرهای گردابی که گاهی اوقات حمام های گردابی نیز خوانده می شوند،همان استخرهایی هستند که بین عامه مردم به جکوزی شهرت دارند.

واژه جکوزی در واقع از نام شرکتی به همین نام گرفته شده که توسط هفت برادر ایتالیایی در کشور آمریکا ساخته شده است.
استخرهای گردابی برای اولین بار توسط شرکت جکوزی به تولید انبوه رسید و بدین ترتیب بود که خیلی زود در سراسر جهان این استخرها با نام جکوزی شناخته شدند.
جکوزی ها در واقع زیر مجموعه ای از استخرها هستند که برای آب درمانی به ویژه ماساژ آبی مورد استفاده قرار می گیرند.در جکوزی ها آب از طریق تعدادی نازل با فشار زیاد به داخل استخر هدایت می شود که این جریان آب پر فشار علاوه بر خواص درمانی در قسمت های مختلف مانند گردن ،پشت پاها،تاثیر آرام بخش و لذت بخشی نیز دارد.
.................................................................
استخرهای هوایی که به آنها حمام های هوا نیز گفته می شود شباهت بسیار زیادی به جکوزی دارند.تفاوت مهم این استخرها با جکوزی آن است که در استخرهای هوایی ،به جای آب هوا از طریق نازل های تعبیه شده در کف استخر به داخل آب دمیده می شود که موجب ایجاد تلاطم خفیف و تاثیر ماساژگونه بسیار ملایمی بر روی پوست می شود.
به لحاظ اقتصادی استخرهای هوایی پر هزینه تر از استخرهای گردابی هستند و در شرایط یکسان پمپ بزرگتری باید در آنها مورد استفاده قرار گیرد که علت آن این است که در استخر هوایی جریان هوا از کف استخر که تحت بیشترین فشار قرار دارد به داخل کاسه استخر دمیده می شود بنابراین برای ورود هوا به داخل استخر فشار ناشی از وزن تمام آب باید توسط پمپ خنثی شود.
به تدریج که حباب های هوا به سمت بالا حرکت می کنند ،فشار وارد بر ان ها نیز کمتر می شود و بدین ترتیب است که حکباب ها منبسط می شوند تا در نهایت در سطح آب از بین رفته و وارد هوا می شوند.

درست است که استخرهای گردابی و هوایی هر دو خواص درمانی نیز دارند ولی تکیه بر خواص درمانی در استخرهای هوایی بسیار بیشتر از استخرهای گردابی است.از این جهت بسیار بعید است که در مجموعه های ورزشد و استخرهای عمومی که صرفا برذای ورزش و تفریح در نظر گرفته شده اند،با استخرهای هوایی مواجه شوید .این استخرها امروزه تنها در مراکز آب درمانی و مراکز توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرند.

علی رغم آنکه سونا در گروه استخرها جای نمی گیرد ولی به عنوان مکان های جانبی استخر و در گروه کاربرد های آب درمانی جای می گیرد.
سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود.در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده می شود.
در سونای خشک بدن در رطوبت نسبی بسیار پایین در معرض دمای یاد شده قرار می گیرد و به این ترتیب علی رغم دمای بسیار بالای هوا،شرایط آسایش انسان بر روی نمودار سایکومتریک در منطقه مناسبی قرار می گیرد،به طوری که انسان قادر به تحمل این هوا خواهد بود.
اما وضعیت در سونای بخار کمی متفاوت است .در سونای بخار افزایش تعریق با استفاده از بخار گرم با دمای تقریبی 50-40درجه سانتی گراد در رطوبت نسبی تقریبا 100%انجام می گیرد.در صورتی که دمای بخار از محدوده یاد شده بیشتر باشد،مشکلات متعددی از قبیل تورم،ایجاد تاول و سوختگی پوست برای افراد ایجاد می شود.

استفاده از سونای خشک برای افرادی که دارای ناراحتی ریوی هستند چندان توصیه نمی شود چرا که شرایط سونای خشک موجب تحریک ریه و وخیم تر شدن بیماری فرد می شود.

حوضچه آب سرد نیز یکی دیگر از انواع استخرهای درمانی هستنتد.آب سرد علاوه بر خواص آرام بخش ،تاثیر بسیار مطلوبی بر کاهش تورم و التهاب پوست دارد.
همچنین برای رفع سردرد یا کاهش دمای بدن افراد بیمار نیز گاهی از این استخرها استفاده می شود.
استخرهای طبیعی نیز نوعی دیگر از استخرهای درمانی است که در آنها معمولا آب گرم مملو از مواد معدنی از درون زمین می جوشد.این دسته از استخرها نیز جایگاه قابل توجهی در آب درمانی دارند.در برخی از استخرهای مصنوعی نیز برای درمان بیماران ،مواد مختلفی به منظور دستیابی به هدف خاص به آب تزریق می شود که هدف از آن تنها استفاده درمانی است.

آبگیرهای طبیعی
آبگیرهای طبیعی که گاهی به آنها استخرهاب بدون لبه یا استخرهای بیکران نیز گفته می شود،گروهی از استخرها هستند که هیچ مرز مشخصی برای آنها قابل تعیین نیست.
این آبگیرها معمولا در بستر کهها ،سواحل اقیانوس ها،دریاها و قله کوهها شکل می گیرند.
در آبگیرهای مصنوعی معمولا از دو سیستم گردش آب متفاوت استفاده می شود.یکی از این سیستم های مشابه با سیستم گردش آب متداول استخرهاست که در آن آب استخر پس از عبور از فیلترها و گرمکن به قسمت اصلی استخر پمپ می شود.سیستم دومی که در این استخرها به کار گرته می شود،سیستم گردش آب در کناره های آبگیر است.

در این سیستم آب پس از عبور از فیلترها در مجرای جمع آوری انباشته شده و سپس توسط پمپ به استخر فوقانی ارسال می شود.

انواع استخرها از نظر جنس سازه عبارتند از:
-استخرهای بتنی
-استخرهای آب بندی شده با وینیل
-استخرهای فایبر گلاس
-استخرهای فلزی
-استخرهای چوبی

استخرها از لحاظ موقعیت قرار گیری استخر نسبت به سطح زمین نیز در دو گروه زیرتقسیم بندی می شوند:
-استخرهای زمینی
-استخرهای رو زمینی
استخرهای زمینی آن دسته از استخرهایی هستند که پس از حاک برداری و حفر گودال در زمین ساخته می شوند.در حالی که استخرهای روزمینی معمولا بر روی یک فونداسیون یا سکو،بالاتر از سطح زمین قرار می گیرند.این دسته از استخرها به ویژه در مناطقی که گودبرداری زمین به دلیل مشکلاتی مانند یخ زدن خاک امکان پذیر نیست مورد استفاده قرار می گیرند .ساختار برخی از این استخرها به گونه ای است که می توان انها را به راحتی از مکانی به مکان دیگر منتقل نمود.
برای مثال در فصل زمستان و یخ بندان به راحتی می توان این استخرها را جمع کردو یا در هنگام مسافرت انها از خانه ای به خانه دیگر منتقل کرد.

جانمایی استخر
استخرهای سر پوشیده و سرباز هرکدام مزایا و معایبی دارند.سرپوشیده یا سرباز بودن استخرها بیشترین تاثیر را بر وضعیت معماری و سازه ساختمان خواهد شد.
جانمایی استخرهای سرپوشیده
در سال های اخیر برای آنکه امکان بهره برداری از استخر در تمام سال وجود داشته باشد تمایل کارفرمایان بیشتر به ساخت استخرهای سرپوشیده بوده است.
اولین مزیت استخرهای سرپوشیده آن است که در تمام طول سال می توان از ان استفاده کرد.در حالی که دوره کارکرد استخرهای سر باز در طول سال معمولا بیشتر از صد و پنجاه روز نیست.
در استخر روباز مشکلاتی مانند انجماد آب،کثیف شدن کف و جداره استخر به واسطه عوامل خارجی ،تغییر رنگ اب به دلیل ریزش برگ و صمغ درختان به داخل استخر و مشکلاتی از این دست کمتر است.
البته استخرهای سرپوشیده نیز به نوبه با مشکلاتی همراه هستند.

در استخرهای سرپوشیده،درست همانند فضاهای بسته داخل ساختمان برای آنکه شناگران احساس راحتی و آسایش کنند،باید وضعیت داخل سالن استخر به لحاظ دما،رطوبت نسبی،کیفیت هوای داخل،روشنایی و عواملی مانند آن در زضعیت مطلوبی باشد.

مهم ترین ملاحظاتی که باید در طراحی استخرهای سرپوشیده در نظر گرفت را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1-کنترل وضعیت هوای داخل استخر از نظر دما و رطوبت نسبی با استفاده از روش های مختلفی مانند تهویه ،رطوبت گیری و گرمایش هوای استخر
2-تامین روشنایی مورد نیاز در فضای داخل استخر
3-تامین الزامات سازه ای مورد نیاز برای جلوگیری از نشت آب استخر به سایر قسمت های ساختمان.
یکی از مهم ترین مشکلاتی که طراحان در استخرهای سرپوشیده با ان روبرو هستند،تامین آسایش حرارتی شناگران است.کنترل وضعیت هوای داخل استخر علاوه بر تامین آسایش شناگران به افزایش عمر مفید ساختمان و تجهیزات موجود در آن نیز کمک می کند.

محیط گرم و مرطوب استخرهای سرپوشیده شرایط مناسبی را برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می آورد.ضمن انکه ورود هوای آلوده و مرطوبی که حامل باکتری های بیماری زاست سلامت شناگران را نیز به خطر می اندازد.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سرپوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
در سالهای اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.

استفاده از پنجره های بزرگ ،نمای تمام شیشه ای ،نورگیرهای سقفی و مانند آن،علاوه بر کاهش انرژی مصرفی به واسطه کاهش نیاز به تاسیسات روشنایی،از نظر روحی برای شناگران و کارکنان استخر که تمام روز در محیطی بسته کار می کنند مطلوب است.
یکی از مشکلات یادشده خیره کنندگی نور خورشید در اثر بازتاب ان توسط سطوح براق ،اجزای مرطوب داخل مجموعه و سطح آب است.

ساده ترین راه برای کاهش خیره کنندگی نور ،خارج کردن مسیر بازتاب نور از میدان دید افراد داخل سالن است.چرا که اگر نور منعکس شده در میدان دید افراد قرار نگیرد ،بخش عمده ای از خیره کنندگی آن نیز از بین می رود.

بهترین ایده ای که تیم معماری می تواند ازآن استفاده کند،قرار دادن شیشه های ساختمان در پشت سر تماشاچیان است.به این ترتیب نور از پشت سر افراد به ساختمان وارد شده و به نوعی فضای سقف را جارو نموده ور در نهایت به صورت غیرمستقیم سطح استخر را نیز روشن می کند بنابراین با قرار گیری منبع نور در پشت سر تماشاگران ،نور از میدان دید افراد خارج شده و مشکلاتی مانند بازتاب شدید و خیره کنندگی نور به حداقل می رسد.

رعایت نکات زیر می تواند تا حد زیادی احتمال بروز مشکلات مرتبط با بازتاب خیره کننده نور را کاهش دهد:
-به حداقل رساندن تضاد رنگ بین محل قرار گیری شیشه و دیوارها و کف طبقات مجاور به آن.
-پوشاندن قسمت های شیشه ای درها و پنجره ها با استفاده از پرده ،کرکره یا سایبان.

-استفاده از شیشه های مات یا تیره ببرای درها و پنجره هایی که با خارج ساختمان در ارتباط هستند.
-استفاده از شیشه های رفلکس که بخشی از نور را منعکس می کنند.البته در صورت استفاده از این شیشه ها باید ملاحظات انعکاس نور در فضای خارج ساختمان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
-استفاده از شیشه های جاذب نور که بخشی از نور خورشید را به خود جذب نموده و اجازه عبور به آن را نمی دهند.

به عنوان یک توصیه کلی استفاده از سقف ها ی کاذب برای استخرهای سرپوشیده چندان توصیه نمی شود.چرا این کار به منزله ایجاد یک منطقه تهویه نشده در استخر است که احتمال مشکلاتی مانند تقطیر آب و خوردگی در آن بسیار زیاد است.
بنابر این در صورتی که استخر با سقف کاذب اجرا شده باشد ،این قسمت نیز باید درست همانند فضای داخل استخر تهویه شود.
نورگیرهای سقفی با تمام مزایایی که برای تامین روشنایی داخل استخر در طول روز دارند،از دیدگاه تهویه مطلوب گزینه مناسبی به شمار نمی روند.چرا که سطح این نورگیرها به ویژه در مناطق سردسیر خیلی زود در معرض بخار
آب تقطیر شده قرار می گیرد.همچنین مقدار زیاد هوای رفت مورد نیاز برای جلوگیری از تقطیر روی این نورگیرها اغلب یکی از چالش های طراحی شبکه کانال به شمار می رود.

با تمام مشکلاتی که استفاده از نور طبیعی در سالن استخر به همراه دارد،نمی توان با دادن یک حکم کلی صورت مساله را پاک کرد و همگان را به عدم استفاده از این روش ترغیب کرد.بلکه در صورت به کارگیری این روش ،تمامی ملاحظات یاد شده باید مورد توجه باشد.در واقع این روش ،بار اصلی بر دوش تیم معماری است که با خلاقیت خود روشی را برای استفاده غیر مستقیم از این نور فراهم آورد.

جانمایی استخرهای سرباز
انتخاب محل استخرهای سرباز معمولا با محدودیت های خاصی همراه است.
در در اغلب اوقات،نقشه کلی استخر باید بر مبنای نقشه ساختمان اصلی که معمولا یک مجموعه ورزشی است ارائه شود.البته گاهی اوقات نیز استخرهای سرباز خصوصی درداخل باغ یا حیاط ساختمان ها احداث می شوندکه شرایط انها کمی با استخرهای عمومی متفاوت است.

ملاحظاتی که باید در هنگام تعیین محل استخرهای سرباز رعایت شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موقعیت استخر باید به گونه ای انتخاب شود که کاسه استخر و پیرامون ان به ویژه در زمان بعد ازظهر و عصر بیشترین نورگیر را داشته باشد.به منظور حداکثر بهره وری از گرمای خورشید کاسه استخر از سمت جنوب و غرب باید بیشترین نورگیر را داشته باشد.

-پیش از تعیین محل استخر باید آزمایش های کافی در زمینه مشخصات خاک منطقه انجام شود.چرا که مشخصات خاک تاثیر قابل ملاحظه ای بر هزینه ساخت و اجرای استخر بر جای خواهد گذاشت.

-حتی الامکان باید از ساخت استخر در مجاورت درختان بلند یا نهال هایی که در آینده به درختانی تنومند تبدیل می شوند اجتناب کرد.چرا که با تدریج با رشد این درختان ریشه آنها رشد کرده و بیشتر در خاک نفوذ می کند و در صورتی که سازه استخر در نزدیکی انها قرار گرفته باشد،احتمال آسیب فونداسیون استخر،خطوط تخلیه و سیستم لوله کشی افزایش می یابد.

-در نظر گرفتن موانعی مانند حصار بزرگ،دیوار باغ یا بخشی از ساختمان اصلی که همانند یک بادشکن طبیعی عمل می کندیک مزیت برای استخرهای سرباز به شمار می رود.به طوری که با کاهش جریان هوا بر روی کاسه استخر نرخ تبخیر آب و اتلاف حرارت آن به میزان زیادی کاهش می یابد .ضمن آنکه شناگران که بابدن خیس از آب خارج می شوند ،کمتر در معرض جریان هوا قرار گرفته و بیشتر از محیط استخر لذت می برند.

برای استخرهای سرباز خصوصی نیز می توان پیرامون کاسه استخر را با کاشت بوته ها و نهال های مناسب که علاوه بر مزایای یاد شده بهتر است جانمایی کاسه استخر به گونه ای انجام شود که مسیر جریان باد به سمت استخر توسط یک سازه محدود شود.

-تعیین مسیر عبور تخلیه ،خط آب رفت،انشعاب های برق و خط لوله گاز باید با حداکثر دقت ممکن انجام پذیرد.
-محل قرار گیری استخرباید به گونه ای باشد که فضای کافی برای انتقال مواد و تجهیزات مورد نیاز به داخل سایت وجود داشته باشد.
-در کنار استخر یا ساختمان اصلی مجموعه باید محلی برای نگهداری تجهیزات،ذخیره مواد تمیز کننده و مواد شیمیایی مورد استفاده برای تصفیه آب در نظر گرفته شود.
-برای استخرهای عمومی طراحی استخر و فضای جانبی آن باید به گونه ای انجام شود که رختکن مجموعه حتی الامکان در نزدیکترین فاصله ممکن تا کاسه استخر قرار داشته باشد.

-در ساختمان های مسکونی و هتل ها ،وضعیت محوطه ای که استخر در آن قرار می گیرد باید در نظر گرفتن شرایط منطقه ،وضعیت کلی مجموعه و با حداکثر دقت ممکن انتخاب شود.

- به عنوان یک طراح در نظر داشته باشید که در بسیاری از مواقع کارفرمایان لزوما افراد فنی نیستند.در چنین مواقعی اکتفا کردن به نقشه های فنی دو بعدی برای نشان دادن وضعیت نهایی استخر پس از ساخت به آنها کافی نیست و همین مساله ممکن است در آینده مشکلاتی را ایجاد کند.بنابراین پیش از شروع کار بهتر است یک ماکت یا طرح سه بعدی کامپیوتری آماده کنید تا مطمئن شوید طرح مورد تایید کارفرما است.

-برای استخرهای سرباز باید سرویس های بهداشتی و انشعاب برق مورد نیاز نیز تامین گردد.این نکته گاهی در هنگام ساخت استخرهای خصوصی به کلی نادیده گرفته می شود.
بنابراین اولین مرحله پس از مشخص کردن سرباز یا سرپوشیده بودن استخر،جانمایی آن و طرحی محیط پیرامون کاسه استخر است.

پلان و نقشه استخرها

در چند دهه گذشته تمایل عمومی از استخرهای قهرمانی و استخرهای ویژه مسابقات شنا بیشتر به جنبه های تفریحی آن سوق پیدا کرده است.به طوری که استخرهای کم عمق باشکل های متنوع و امکانات جانبی متعدد نظیر جکوزی ،حوضچه آبسرد،سونای خشک،سونای بخارو امکانات دیگری مانند انها طراحی و ساخته شده اند.

مهم ترین عواملی که باید در ساخت استخرهای شنا مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-پایداری سازه
-قابلیت دوام سازه
-مقاومت سازه در برابر نفوذ آب

بررسی دقیق محل ساخت استخر و وضعیت خاک آن باید در مراحل اولیه طراحی انجام گیرد.دلایل بسیار زیادی برای بازدید و بررسی دقیق محل سایت وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:

1- به دست آوردن اطلاعات کافی در زمینه وضعیت خاک منطقه ،خواص فیزیکی و شیمیایی آن وارائه اطلاعات کافی به طراح برای تصمیم گیری درباره نوع و ابعاد فونداسیون مورد نیاز و سایر اجزای سازه استخر که پس از گودبرداری در زیر زمین قرار می گیرند.

2-آگاهی از وضعیت مواد خطرناک و سمی موجود در خاک و کسب اطمینان از این که خاک و آب منطقه با سازه استخر سازگاری دارد.

3-به منظور دستیابی به اطلاعات کافی برای اجرای پروژه و مشکلاتی که ممکن است در حین کار به وجود آید ،جمع آوری اطلاعات یاد شده برای پیمانکاران به منظور تعیین زمان و هزینه اجرای پروژه بسیار مهم است.

تخلیه آب های زیر سطحی
اصلی ترین دلایل ضرورت تخلیه آب های زیر سطحی در محل ساخت استخر را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
1-کاهش دائمی سطح آبهای زیرزمینی سایت
2-جلوگیری از تجمع آبهای زیر سطحی در زیر پوسته استخر و وارد کردن فشار به آن که در نهایت موجب ایجاد نیروی بسیار شدید رو به بالا و آسیب دیدن سازه استخر می شود.

برای تخلیه آب های زیر سطحی محل ساخت استخرها معمولا از لوله های سفالی بدون لعاب یا لوله های پلیمری استفاده می شود.در مواردی که خاک منطقه دانه های ریزی دارد ،می توان از لوله های بتنی توپر یا لوله های سفالی لعاب دار به همراه اتصالات درز باز استفاده کرد.
البته لوله های بتنی تو پر در صورتی که با روکش های مناسب محافظ نشوند ،در معرض آبهای زیر زمینی آسیب می بینند.

طرح کلی تخلیه آبهای زیر سطحی محل ساخت استخر به وضعیت سایت بستگی دارد.در بسیاری از موارد ،می توان سیستم تخلیه را در پیرامون کاسه استخر اجرا کرد.

معیارهای طراحی استخرها
اولین نکته ای که در طراحی استخرها از دیدگاه معماری و سازه باید مد نظر قرار گیرد آن است که حتی ابعاد کوچکترین استخرها نیز باید چندین برابر قد یک شناگر بالغ باشد.

به طوری که شنا کردن فرد حتی برای مسافتی کوتاه در ان امکان پذیر باشد.
بر همین اساس ،حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیبm(19.7ft) 6وm(13.1ft)4با حداقل عمق m(3.3ft)1است.
به عنوان یک قاعده سر انگشتی برای تامین شرایط آسایش افراد در داخل استخر مساحت کاسه استخر بر اساس تعداد افرادی که قرار است به طور همزمان در آن شنا کنند به ازای هرنفر حداقل باید4.5متر مربع در نظر گرفته شود.

شکل و ابعاد استخرهای شنا
ابعاد استخرهای قهرمانی ،آموزشی و شیرجه در سطح بین المللی باید بر مبنای استانداردهای منتشر شده از سوی فدراسیون جهانی شنا تعیین شود.
در واقع این کاربری استخر است که اصلی ترین معیار برای تعیین شکل و ابعاد به شمار می رود.
برای مثال در صورتی که قرار است از استخر صرفا برای مقاصد آموزشی استفاده شود ،بهترین انتخاب استخری به شکل مستطیل است .
برای استخرهای صرفا تفریحی نیز می توان از شکل های متنوع و ترکیبی استفاده کرد.

علاوه بر کاربری جنس سازه و پوسته استخر نیز برانتخاب شکل استخر تاثیر می گذارد.استخرهایی که از جنس بتن مسلح ساخته می شوند را تقریبا می توان به هر شکلی ساخت.ولی هزینه ساخت استخرهای به شکل نامتداول به دلیل هزینه بالا ی آرماتوربندی و قالب های بتنی بسیار بیشتر از استخرهای با شکل متداول خواهد بود که با بتن پاشیدنی ساخته می شوند.

استخرهای عمومی

معیارهای کلی که باید برای طراحی استخر های عمومی مورد توجه قرار گیرند را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
1-امکان دسترسی شناگران به وسائل حمل و نقل عمومی
2-در نظر گرفتن فضایی مناسب برای پارک کردن وسائل نقلیه شخصی شناگران
3-دسترسی به امکانات رفاهی مانند آب آشامیدنی ،برق ،گاز و تلفن
4-دسترسی به تجهیزات کمک های اولیه ،مراکز آتش نشانی،سیستم های اطفای حریق،مراکز درمانی و آمبولانس
5-وضعیت زمینی است که قرار است استخر در آن احداث شود از دیدگاه شرایط کلی خاک،مواد شیمیایی خورنده و آلاینده های موجود در آن.

شکل و ابعاد استخرهای عمومی

بر مبنای استاندارد های قدیمی تر استخرهای عمومی به صورت مستطیل یا Lشکل ساخته می شد.
در برخی از استخرهای عمومی بزرگ نیز دو انتهای استخر به صورت کم عمق و بخش میانی آن به صورت عمیق ساخته می شود.در استخرهای Lشکل نیز می توان طول کوتاهتر را به بخش کم عمق و طول بلندتر را به بخش عمیق استخر اختصاص داد.

استخرهای عمومی استاندارد مسابقات شنا نیز معمولا به طول m(82ft)25با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می شوند.
امروزه استخرهای شنا بیشتر به عنوان یک محیط تفریح و استراحت مورد استفاده قرار می گیرند و این تفریح بیش از آن که به واسطه شنا کردن افراد در داخل آب باشد،متاثر از فضای پیرامون استخر و امکانات جانبی آن است.

برخی از استخرهای عمومی از امکاناتی مانند تجهیزات تولید موج مصنوعی ،سرسره های آبی،سونای خشک،سونای بخار،جکوزی،باشگاه بدنسازی،بوفه،نورپردازی و یا حتی پخش موسیقی در سالن استخر نیز بهره می گیرند.

استخرهای قهرمانی
به طور کلی طول استخرهای قهرمانی بر اساس مسافت بلند و مسافت کوتاه به ترتیبm(164ft)50وm(82ft)25در نظر گرفته می شود.
حداقل عمق این استخرها باید m1باشد.هرچند که برای استخرهای با عرض بزرگتر بهتر است حداقل عمقm(3.9ft) 1.2رعایت شود.
عرض استخرهای قهرمانی برای شش مسیر مسابقه بایدm(42.7ft)13 و برای هشت مسیر مسابقه بایدm(3.9ft) 17باشد.

استخرهای شیرجه
استخرهای شیرجه در واقع زیر مجموعه ای از استخرهای قهرمانی به شمار می آیند که به طور خاص برای برگزاری مسابقات شیرجه در کنار مجموعه اصلی شدن وضعیت استخر اصلی امکان پذیر خواهد بود.حداقل فاصله این استخر تا سایر استخرها بایدm(16.4ft) 5باشد.

استخرهای ورزش های آبی
تعدادی از استخرها برای فعالیت ها و ورزش های آبی مانند واتر پولو،حرکات موزون داخل آب و آموزش فعالیت های زیر آبی مانند غواصی مورد استفاده قرار می گیرند.

استخرهای واترپولو
عمق استخرهای واتر پولوی استاندارد برای بازی های المپیک حداقلm(5.9ft) 1.8و برای رده های سنی پایین حداقلm(3.9ft) 1.2باید باشد.
استخرهای واتر پولو بر روی سطح اب و در کناره های استخر علامت گذاری می شوند.فضای استخر بین دو دروازه نیز باید برای حرکت آزاد داوران در راستای زمین مسابقه کاملا باز باشد.

استخرهای آموزش غواصی
در حال حاضر فعالیت هایی مانند غواصی در اقیانوس ها ،دریاها و رودخانه ها در قالب کارهای تحقیقاتی و تفریحی بسیار رونق پیدا کرده است.
بسیاری از آموزش های مورد نیاز این غواصان در استخرهای مخصوصی که به همین منظور طراحی و ساخته شده اند انجام می گیرد.
استفاده از استخرهای عمومی برای انجام این اموزش ها معمولا به دلیل تداخل در نوع کاربری و مشکلاتی که متعاقب آن برای مجموعه ایجاد می شود توسط مدیران مجموعه ورزشی مجاز نیست.ضمن آنکه در استخرهای عمومی احتمال آسیب دیدن بدنه استخر و مسیر های جانبی کاسه استخر توسط تجهیزات غواصی بسیار زیاد است.

استخرهای آموزشی
برای استفاده افرادی طراحی می شوند که یا اصلا با فنون شنا آگاهی ندارد یا بسیار مبتدی هستند.بنابراین به منظور ازایش ایمنی این استخرها ترجیحا باید از استخرهای اصلی جدا شوند.
کف این استخرها از یک سمت به صورت پلکانی ساخته می شود تا افراد مبتدی که برای اولین بار وارد آب می شوند بتوانند به تدریج با محیط آب و شرایط حاکم بر آن آشنا شوند.گاهی اوقات نیز برای فراهم آوردن امکان استفاده معلولان از استخر ،یک سطح شیب دار در نظر گرفته می شود.

اولین اصلی که در تمامی استخرهای آموزشی باید مد نظر قرار گیرد،ایمن بودن استخر برای شناگران مبتدی است که همگی به فنون شنا آگاه نیستند و یا تازه شنا کردن را آموخته اند.

استخرهای درمانی
اولین نکته در مورد استخرهای درمانی آن است که به دلیل کاربری خاص ،جز در موارد بسیار نادر تمامی استخرهای درمانی به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
استخرهای درمانی معمولا در ابعادm(32.8*16.4) 5*10وبا عمقی بین 1.50-0.90متر طراحی و ساخته می شوند.

1- کف این استخرها باید با شیب کاملا یکنواخت و ملایم ساخته شود.توجه داشته باشید که هدف از شیبدار کردن این استخرها صرفا تسهیل در تخلیه آب استخر است .
2- کف این استخرها و تمامی مناطق مرطوب استخرهای درمانی باید با سرامیک ها و کاشی های غیر لغزنده یا موزاییک پوشیده باشد.
3- در صورتی که سطح استخر با سطح تراز کف یکسان نباشد ،برای بهبود وضعیت گردش آب در خروجی اسکیمرها باید از کانال های سرامیکی براق استفاده شود.

4-دوره تعویض آب استخر نباید بیش از سه ساعت باشد.برخی از استخرهای درمانی نیز بر مبنای دوره تعویض آب یک ونیم ساعت طراحی می شوند.

5-دمای آب استخر و دمای هوای سالن استخر ور ختکن باید بیش از دمای متداول استخرهای شنا باشد.به طوری که در بسیاری از استخرهای درمانی دمای آب بین33-29درجه سانتی گرادو دمای هوای سالن تقریبا29-27درجه سانتی گراد نگه داشته می شود.
6-از آنجا که کاربران استخرهای درمانی معمولا افراد کم توان ،معلول یا سالمند هستند،باید تمهیدات لازم برای مسیر عبور و مرور این افراد از رختکن تا استخر و خروج آسان آنها از داخل آب پیش بینی شود.

رختکن استخرها
در حال حاضر در بسیاری از استخرهای نوساز ،رختکن های مجزایی با سالن های بزرگ به همراه چند ردیف اتاقک کوچک جایگزین شده اند.
در این سالن ها فضای رختکن به دو بخش مجزای خیس و خشک تقسیم می شود.

توالت های استخر
توالت های استخر باید بین رختکن و استخر در نظر گرفته شوند.در حال حاضر بر مبنای بسیاری از استاندارد های بین المللی در نظر گرفتن حوضچه ای برای شستشوی پای شناگران پیش از ورود به استخر الزامی نیست،ولی
می توان از این روش یا روش شستشوی پاششی استفاده کرد.بخش خشک کردن مو نیز باید حتی الامکان نزدیک به رختکن مجموعه باشد تا شناگران پس از تعویض لباس بتوانند موی سر خود را نیز خشک کنند.

موتورخانه استخرها
برای طراحی موتورخانه استخر باید به مسائل مختلفی مانند موقعیت موتورخانه،اندازه،امکان دسترسی و امکان تعمیر و نگهداری آن توجه شود.
مهم ترین معیارها که باید هنگام طراحی استخر مدنظر قرار گیرد شامل موقعیت،اندازه ،قابلیت دسترسی و مجزا بودن آن از سایر قسمت ها می شود.

صرف نظر از نوع استخر در مرحله طراحی موتورخانه آن باید به مسائل مختلفی توجه شود:
1-اندازه و موقعیت موتورخانه نسبت به مجموعه
2-محل قرار گیری کاسه استخر و چگونگی اجرای سیستم های لوله کشی و شبکه کانال
3-وضعیت دسترسی به موتورخانه
4-امکان کاربری و نگهداری ساده از تجهیزات
5-در نظر گرفتن یک فضای محافظت شده و بسته برای نگهداری مواد شیمیایی
6-امکان تخلیه فاضلاب موتورخانه
7-وضعیت محیط موتورخانه از نظر دما ،رطوبت ،تهویه و سروصدا
8-در نظر گرفتن ملاحظات الکتریکی

به طور ایده آل ورودی موتورخانه باید از ورودی اصلی ساختمان جدا باشد.به طوری که تکنیسین تعمیر و نگهداری قادر باشد بدون ورود به ساختمان وارد موتورخانه شود.همچنین برای موتورخانه نیز باید یک دریچه کفشور در نظر گرفته شود.

دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر
در صورتی که دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر برای ایجاد فضای کافی برای منظوری خاص مانند انبار کردن مواد شیمیایی تصفیه آب استخر ،اجرای موتورخانه یا غیره به صورت معلق اجرا شود،طراحی و ساخت آنها باید طوری انجام شود که حداکثر مقاومت ممکن در برابر نفوذ آب را داشته باشند.
نفوذناپذیری دال هایی که به صورت یکنواخت برروی زمین اجرا می شوند در برابر آب ضرورتی ندارد .طراحی و روش ساخت این دال ها نیز به سرباز یا سرپوشیده بودن استخر بستگی دارد.

تخلیه آب مسیرهای گذر کنار استخر و مناطق مرطوب
در موتردی که مسیرهای گذر کنار کاسه استخر یا مناطق مرطوب بخشی از مجموعه استخر را تشکیل می دهند،آب انباشته شده در این قسمت ها نباید به سیستم گردش آب استخر هدایت شود.ولی این آب باید به خط تخلیه اصلی ساختمان متصل گردد.

پوشش سطوح پیرامون کاسه استخر

جانمایی مناسب کاسه استخر و کمی خلاقیت در طراحی آن موجب می شود یک سایت خسته کننده ومعمولی تبدیل به یک استخر بسیار زیبا و جذاب شود.حققت امر این است که به جز استخرهای قهرمانی و استخرهای با کاربرد خاص،مردم اکثرا برای تفریح و استراحت و گذراندن اوقاتی خوش به استخر می روند.بنابراین طراحی داخلی،نمای فضای پیرامون استخر،امکانات رفاهی و جذابیت های ظاهری که موجب ایجاد جلوه ای چشم انداز و زیبا می شود اهمیت بسیار زیادی دارد.

در سایت های شیب دار می توان استخر را بر روی بلندترین نقطه احداث کرد.هر چند در این موارد نیز کاسه استخر باید در زمینی کاملا هموار،مستحکم و یکنواخت ساخته شود.

سقف سالن استخرهای شنای سر پوشیده
به طور کلی ،محیط داخل استخرهای سرپوشیده به دلیل رطوبت بالا ،دمای تقریبا زیاد هوا و ترکیبات خورنده حاوی کلر ،محیطی بسیار خورنده به شمار می رود که تاثیر نامطلوب آن برسطوح فلزی ایجاد می گردد.
تقطیر آب موجود در هوا بر روی دیوارها ،پنجره ها ،سقف و تمامی سطوح داخلی استخر یکی از مشکلاتی است که باید چاره ای برای آن اندیشیده شود.
اما تاثیر نا مطلوب این رطوبت به ویژه به دلیل الگوی جریان هوا در استخرهای سرپوشیده در قسمت سقف سالن و مخصوصا قسمت بالای کاسه استخر بیش از سایر قسمت هاست.

جزییات سازه استخرها:
شیب کف استخرها:کف استخرها باید به صورت شیبدار ساخته شود.شیب کف استخرها باید به سمت دریچه تخلیه باشد،به طوری که در صورت لزوم امکان تخلیه آب استخر به راحتی وجود داشته باشد.
به طور تقریبی می توان گفت که شیب کف استخر باید به اندازه ای باشد که نیروی بویانسی تاثیر گذار بر وضعیت تعادل شخص تقریبا به اندازه هفتاد و پنج درصد قد شناگر باشد.اگر شیب کف استخر بیش از این محدوده در نظر گرفته شود،شناگر زودتر تعادل خود را از دست خواهد داد.ازآنجا که نقطه بر هم خوردن تعادل افراد در داخل آب به قد آنها بستگی دارد،توصیه می شود حداکثر شیب کف استخر برای کودکان و شناگرات مبتدی در هر متر حداکثر یک به چهل (بیست و پنج میلی متر در هر یک متر طول )باشد.

شیب کف استخر باید بین دو منطقه علامتی که مشخص کننده عمق استخر هستند به صورت کاملا یکنواخت افزایش یابد.برای افزایش ضریب ایمنی شناگران نیز در کف استخر حتی الامکان باید از کاشی های غیر لغزنده استفاده شود.

لبه بر آمده بر روی جداره استخر
برای تمامی استخرهایی که عمق آنها بیش از m(3.9ft)1.2است برای استراحت شناگران در داخل استخر باید لبه های برآمده ای بر روی جداره داخلی استخرها ایجاد شود.

لبه های برآمده
در مواردی که استخرها اکثرا برای مسابقات و آموزش های قهرمانی مورد استفاده قرار می گیرند،لبه استخرها در تمامی حاشیه ها باید به صورت بر آمده ساخته شود بهطوریکه شناگر قاادر باشد دست خود را به آنها بگیرد.

عایقکاری حرارتی استخر
گاهی برای به حداقل رساندن تلفات حرارتی ،پوسته استخرهای شنا را عایق کاری می کنند.اما حقیقت امر آن است که تلفات گرمایی سطح آزاد آب استخر در مقایسه با تلفات گرمایی ناشی از جداره ها و کف استخر در مقایسه با تلفات گرمایی ناشی از جداره ها و کف کاسه استخر به اندازه ای زیاد است که عملا می توان از تلفات جداره و کف استخر صرفنظر کرد. البته در پروژه هایی که سطح آب زیر زمینی بالاست،مقدار تبادل حرارت آب از طریق جداره ها و کف استخر نیز افزایش می یابد.با این حال در کمتر پروژه ای این کار صورت می گیرد. چرا که با تحلیل اقتصادی پروژه مشخص خواهد شد هزینه ای که باید برای عایقکاری استخر پرداخت شود به مراتب بیشتر از هزینه مقدار ناچیز انرژی تلف شده از این طریق،حتی دردوره چندین ساله است.

کانال های آب حاشیه استخر
برای جمع آوری آبی که از داخل به حاشیه کاسه استخر می ریزد،کانالهای آبی در حاشیه کاسه استخر در نظر گرفته می شود.در نظر گرفتن این کانال ها در استخرهای سرپوشیده از آن جهت اهمیت دارد که در صورت عدم وجود این مجرا،احتمال نفوذ آب به ساختمان و کانال های هوایی که معمولا بر روی کف و دور تا دورکاسه استخر امتداد می یابند افزایش می یابد.

گیره نگهدارنده طناب جداکننده خطوط شنا
این گیره ها برای ثابت نگه داشتن پایه خطوط بر رو سطح آب استخر مورد استفاده قرار می گیرند و معمولا در قسمت پشت لبه بر آمده کانالهای حاشیه استخر تعبیه می شوند.

ساخت استخرها
صرف نظر از کاربری استخرهای شنا،سرپوشیده یا سرباز بودن آنها و سایر عواملی که تا به حال صحبت کردیم،انواع استخرها از نظر جنس سازه را می توان در موارد زیر دسته بندی کرد:
استخرهای بتنی
استخرهای آب بندی شده با وینیل
استخرهای فایبر گلاس
استخرهای فلزی
استخرهای چوبی

پرسش های مهمی که باید در هنگام طراحی سازه استخر مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-ضرورت و نیاز به تعمیر و نگهداری سازه استخر
-زمان مورد نیاز بین ساخت،بهره برداری،بازسازی و انجام تعمیرات
-عمر مفید سازه پیش از آن که بخش یا تمام سازه آسیب ببیند.

استخرهای بتنی
از میان انواع مختلف استخرها ،استخرهای بتنی از بیشترین انعطاف پذیری برخوردار هستند.به طوری که شکل و طرح اجرا شده در محوطه استخر را می توان با آرماتور بندی مناسب اجرا کرد.
اولین مرحله برای اجرای یک استخر بتنی،تهیه پلانهای مهندسی است.
گودبرداری،آرماتوربندی و ساخت فونداسیون در مرحله بعد و با توجه به پلانهای مهندسی انجام می گیرد.برای آرماتوربندی استخرهای بتنی از میلگردهای فولادی استفاده می شود.قالبهای بتنی استاندارد معمولا از جنس چوب،فایبر گلاس یا فولاد ساخته می شوند.در واقع نوع قالب بندی است که نمای سطح بتن را پس از برداشتن قالب ها تعیین می کنند .پس از پایان آرماتور بندی نیز عملیات بتن ریزی انجام می شود.
پس از عمل آوری بتن که زمان آن متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ضخامت لایه بتن متغیر است ،نمای سطح با استفاده از روش ها و مواد مختلف شکل می گیرد.

استخرهای بتنی از لحاظ شیوه استفاده از بتن خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم بندی می شوند.
اولین گروه از این استخرها،استخرهای ساخته شده با بتن قالب گیری شده هستند.بسته به نوع قالب های بتنی مورد استفاده ،استخرهای قالب گیری شده نیز به دو گروه یکپارچه و چند تکه طبقه بندی می شوند.
گروه دیگری از از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با استفاده از بتن خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم بندی می شوند.

اولین گروه از این استخرها،استخرهای ساخته شده با بتن قالب گیری شده هستند.بسته به نوع قالب های یتنی مورد استفاده،استخرهای قالب گیری شده نیز به دو گروه یکپارچه و چند تکه طبقه بندی می شوند.
گروه دیگری از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با استفاده از بتن پاشیدنی ساخته می شوند.در این روش،بتن با استفاده از بتن پاش در میان آرماتورهای استخر پاشیده می شود.
بتن پاشیدنی نیز به روش خشک و مرطوب قابل استفاده است.گروه سومن از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با بتن خشک کوبیده شده ساخته می شوند.گروه چهار نیز استخرهای ساخته شده با بلوک بتنی هستند.
به طور کلی استخرهای بتنی از بتن مسلح ساخته می شوند. از آنجا که بتون ماده ای متخلخل است و آب به راحتی در آن نفوذ می کند،پوسته این استخرها معمولا به همراه یک روکش مقاوم در برابر آب روکش می شوند.

روش های ساخت استخربتنی
1- استفاده از بتن مسلح تحت فشار به منظور کسب اطمینان از این که دیوارها و کف استخر به صورت دائمی در حالت فشاری باقی خواهند ماند.البته از این روش می توان برای معابر پیرامون کاسه استخر و کف مناطق مرطوب نیز استفاده کرد که البته این بستگی به شیوه طراحی دارد.
2- استفاده از بتن مسلح به صورت ساندویچی که این روش موجب افزایش شدید بار مرده سازه می شود.
3- استفاده از بتن مسلح با روکش های pvc2 ،روکش های مشابه یا روکش های ضد آب تزیینی به صورت پاششی
نکته دیگری که باید برای فضای خالی سازه ای مورد توجه قرار گیرد آن است که اندازه آن باید طوری باشد که یک فردبالغ قادر به عبوراز میان آن برای بازدید از سازه و در صورت لزوم انجام تعمیرات لازم باشد.این بخش از سازه باید مجهز به تاسیسات روشنایی دائمی و پریز برق باشد.

ساخت استخرهای شنا با بتن پاشیدنی
انجمن بتن آمریکا بتن پاشیدنی را ملاط یا بتونی تعریف می کند که به صورت پنوماتیکی و با سرعت بالا بر روی سطوح پوشیده می شود.در کشور انگلستان گاهی از اصطلاحات (گونیت)به جای بتن پاششی استفاده می کنند.مزایای بتن پاششی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1-با این روش دیگر نیازی به استفاده از قالب های بتنی که هزینه بالایی دارند نخواهند بود.
2-بدون تحمیل هزینه ی سرسام آور به پروژه می توان استخر را به هر شکل دلخواهی ساخت.
3- با این روش می توان سرعت ساخت را افزایش داد.
4-با استفاده از بتن پاششی می توان استخر را در سایت های شلوغ که دسترسی به مواد و تجهیزات با محدودیت های با محدودیت های بسیاری همراه است به کار گرفت.مزیت این روش آن است که برای بتن ریزی در میان آرماتورها با استفاده از یک دستگاه بتن پاش مجهز به لوله خرطومی می توان حداقل تا فاصلهft)8 32) m100عملیات بتن ریزی را انجام داد.

البته در کنار مزایای یاد شده این روش معایبی هم دارد:
1-در این مورد مشکل نفوذ آب به زیر پوسته استخر و معلق شدن آن که می تواند موجب آسیب رساندن به سازه استخر شود بسیار جدی است.حتما باید بررسی های لازم در این زمین انجام شود.

2-برای کسب اطمینان از این که بتون ریزی در تمامی آرماتوربندی به خوبی انجام گرفته است،متصدی دستگاه بتون پاش باید از تجربه و مهارت کافی برخوردار باشد.رعایت این نکته به ویژه در محل تلاقی دیوارها و کف از اهمیت بیشتری برخوردار است.

3-در این روش به دلیل عدم استفاده از قالب های بتنی،آسیب پذیری سازه بتنی در مرحله ساخت نسبت به دماهای بسیار پایین در فصل زمستان بیشتر است.
حهحترین معیاری که در این روش بر نتیجه نهایی تاثیر گذار است تجربه و مهارت فردی است که با دستگاه کار می کند.

استخرهای آب بندی شده با وینیل
این استخرها با استفاده از چارچوب های پلیمری یا فلزی و در برخی از موارد با استفاده از بلوک های بنایی یا چوب های فشرده بر روی زمین و یا پس از گود برداری در داخل زمین ساخته می شوند.بر روی این قاب ها،صفحات پیش ساخته و نصب ساده تر آنها در مقایسه با استخرهای بتنی کمتر است.
این دسته از استخرها در ابعاد کوچک گاهی به صورت یک مجموعه یکپارچه نیز در اختیار مشتریان قرار می گیرد و کاربر قادر است آن را بر مبنای دستورالعمل ارائه شده در مکان مورد نظر مستقر سازد.جنس چهارچوب این استخرها معمولا تحت تاثیر عواملی مانند نیاز مصرف کننده،موقعیت قرار گیری استخر و بودجه در نظر گرفته شده تعیین می شود.

صفحاتی که پوسته استخر را تشکیل می دهند معمولا از جنس فولاد،آلومینیوم یا انواع پلیمرها ساخته می شود.
صفحات فولادی تقویت شده با میلگرد های افقی و عمودی به قطعات کوچکتری برش داده می شوند و در کنار یکدیگر شکل نهایی استخر را ایجاد می کنند.در این استخرها به منظور جلوگیری از مشکلاتی مانند زنگ زدن،صفحات و تقویتی های آنها از جنس گالوانیزه ساخته شده یا بر روی آنها از روکش های محافظ استفاده میشود.
صفحات پلیمری نسبت به سایر گزینه ها بیشترین هزینه را به همراه دارند.وزن آنها بسیار کم و مقاومت آنها در برابر خوردگی بسیار زیاد است.صفحات پلیمر به همراه تقویتی های مربوطه به شکل های مورد نظر قالب گیری می شوند.

استخرهای فایبر گلاس
استخرهای فایبر گلاس گروه دیگری از استخرها هستند که از یک پوسته فایبر گلاس یا اکریلیک ساخته می شوند.متناسب با نوع طراحی می توان این استخرها را به صورت یک واحد یکپارچه یا قالب های مجزا ساخت.
این نوع استخرها به ویژه به عنوان استخرهای روزمینی بسیار مناسب بوده و از نطر اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.در این نوع استخرها پوسته فایبر گلاس به صورت بر روی یک قاب نگه دارنده فلزی پلیمری قرار می گیرد.
از معایب استخر فایبر گلاس این است که پوسته استخر بعد از ساخت باید به صورت یکپارچه تا محل بهره برداری حمل شده و در نهایت بر روی فونداسیون مربوطه قرار گیرد.گاهی اوقات فقدان فضای کافی برای عبور پوسته از در خروجی مجموعه تا محل کاسه استخر موجب مختل شدن پروژه می شود.همچنین متناسب با اندازه استخر،اغلب استفاده از جرثقیل برای حمل پوسته برای حمل پوسته و قرار دادن آن در محل کاسه استخر ضروری است.
استخرهای چوبی
بعضی از استخرها با انواع مختلف چوبهای سکویا ،سرو،ساج،ماهون و غیره ساخته می شوند.البته این دسته از استخرها را از هرنوع چوبی می توان ساخت،ولی انواع یاد شده در گروه مقاوم ترین و بهترین ها هستند.
روکش ها و روش های آب بند کردن سازه استخرها
پس از اجرای سازه استخرها نوبت به آن میرسد که نمای سطح کاسه استخر ،شامل کف و جداره آن آببندی و روکش شود.استفاده از روکش بر روزی نمای سطح کاسه استخر هم به جهت افزایش عمر مفید سازه و هم به جهت زیبایی ظاهری مورد توجه قرار می گیرد.
روش های مختلفی که به منظور آب بندی کردن سازه و ایجاد نمایی دلپذیر و زیبا در استخرها مورد استفاده قرار می گیرندرا می توان در گروههای زیر تقسیم بندی کرد:
1-اندودکاری
2-کاشی کاری
3-رنگ ها و روکش ها
4-روکش های فایبر گلاس
5- روکش های pvc
6-شن و ماسه و سنگدانه ها

اندودکاری
اندود کاری در واقع یکی ازاصلی ترین و قدیمی ترین روش های آب بندی کردن جداره خارجی کاسه استخر به شمار می رود.با استفاده از این روش می توان نمای کاسه استخر را به رنگ سفید یا رنگ های دیگر تغییر داد.
در این روش مخلوطی از گچ یا آهک به همراه ماسه و آب که حاصل از گچ یا آهک به همراه ماسه وآب که حاصل آن یک ماده خمیری شکل است با استفاده از ماله بر روی سطح خارجی سطح استخر کشیده می شود به این ترتیب با تبخیر آب مخلوط یاد شده،سطح سخت و همواری ایجاد می شود که مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب دارد.گاهی اوقات علاوه بر اندود کاری داخل کاسه استخر،در حاشیه ها،هم تراز با سطح آزاد آب و درست در قسمت زیرین قرنیز حاشیه،از یک ردیف کاشی نیز استفاده می شود.
در استخرهای اندودکاری شده ممکن است پس از مدتی در برخی از قسمتها لکه هایی ایجاد شود که برای از بین بردن آنها می توان از محصولات لکه بر مختلفی که در بازار موجود است استفاده کرد.

اما در مواردی که لکه های ایجاد شده در نتیجه مواد شیمیایی،رسوب کردن مواد معدنی،آلودگی یا غیره باشد،زمان اسید شویی سطح استخر فرا رسیده است.آنچه در هنگام اسید شویی اتفاق می افتد آن است که لایه نازکی از اندودکاری سطح به واسطه اسیدها برداشته شده و سطح تمیز و هموار زیرین آن باقی می ماند.بنابراین تنها در مواقعی که ضرورت داشته باشد،باید از روش اسیدشویی استفاده کرد.چرا که اسید شویی بی دلیل تنها عمر مفید نمای سطح را کاهش می دهد.
لازم به ذکر است به دلیل خطراتی که کارکردن با اسیدها به همراه دارد و گازهای سمی تولید شده در هنگام اسیدشویی،این کار فقط باید توسط تکنیسین های مجرب انجام شود.

کاشی کاری

در مواردی که مسائل اقتصادی برای کارفرما اهمیت چندانی ندارد و بودجه کافی برای اجرای پروژه موجود است،کاشی کاری یکی از بهترین انتخاب ها برای پوشاندن نمای سطح کاسه استخر به شمار می رود.
از میان تمام روش های یاد شده کاشی کاری پرهزینه ترین روش به شمار می رود.

اولین مزیت کاشی کاری این است که تمیز کردن کاسه استخر به سادگی امکان پذیر خواهد بود.به لحاظ چشم انداز ظاهری نیز با استفاده از کاشی کاری می توان نمای بسیار زیبایی را در استخر ایجاد کرد.
حتی در مواردی که به دلیل ملاحظات اقتصادی کارفرما قصد کاشی تمام قسمت های کاسه استخر را نداشته باشد،می توان ابتدا تمام کاسه استخر را اندودکاری کرد و در پایان قسمت های منتهی به پلکانقسمت های فوقانی دیوارها و بخش هایی از کف را با انواع مختلف کاشی ها و موزاییک ها تزئین کرد.

رنگ ها و روکش ها
در مواردی که به دلیل محدودیت بودجه امکان استفاده از کاشی ها یا موزاییک ها وجود نداشته باشد،به عنوان نمای سطح کاسه استخر می توان از رنگ ها یا روکش های مناسبی که به این منظور تولید می شوند استفاده کرد.
استفاده از رنگ ارزان قیمت ترین روش برای پوشاندن نمای سطح کاسه استخر به شمار می رود.البته این ارزان بودن به قیمت کاهش عمر مفید نمای سطح استخر تمام می شود.چرا که رنگ ها در میان سایر روش ها کوتاهترین طول عمر را دارند.
در مناطقی که سطح آب های زیر زمینی بالاست،استفاده از رنگ به عنوان نمای سطح کاسه استخر جندان توصیه نمی شود.چرا که این استخرها هرچند سال یکبار باید به طور کامل از آب تخلیه و مجددا رنگ شوند.

بنابراین اگر سطح آب زیر زمینی در محل سایت بالا باشد و در هنگام طراحی فشار ناشی از آب های سطحی لحاظ نشده باشد ،احتمال ترک برداشتن پوسته استخر وآسیب دیدن آن بسیار بالاست.

مهمترین مشخصاتی که باید در هنگام انتخاب روکش استخرهای شنا در نظر گرفته شود عبارتند از:
1- روکش به کار رفته از نظر رنگ و ظاهر باید زیبایی کافی را داشته باشد.
2- این روکش باید سطح هموتر و نفوذناپذیری داشته و به راحتی قابل تمیز کردن باشد.
3- این روکش باید قابلیت محافظت از لایه زیرین را داشته باشد.
4- از آنجا که در بسیاری از استخرها لایه زیرین از جنس سیمان یا بتن است،این روکش نباید تاثیر نا مطلوبی بر خواص و مقامت آنها بر جای بگذارد.
5- این روکش باید به اندازه کافی کشسان باشد چرا که پوسته استخر در حین پر و خالی شدن،با تغییر دمای آب و یا حرکت اندک فونداسیون به میزان جزئی حرکت می کند.
6-اصلی ترین انواع رنگ ها و روکش های مورد استفاده در
استخرهای شنا را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
1-رنگهای پلیمری حاوی کلر
2-روکش های اکریلیک،اپوکسی،پلی یورتان
3-رنگهای با پایه سیمان

رنگ های پلیمری کلردار:
استفاده از این نوع رنگ ها برای هردو استخرهای سرپوشیده و سرباز بسیار متداول است.این رنگها معمولا متشکل از پلیمر کلردار،مواد نرم کننده،رنگدانه های خنثی و یک عامل ضخیم کننده یا ژله مانند هستند.
یکی از معایب این نوع رنگها آن است که سازندگان آنها معمولا توصیه می کنند که رنگ در محدوده دما و رطوبت مشخصی باقی بماند که این مشخصه در استخرهای سرباز کمی دور از دسترس است.

روکش های اکریلیک،اپوکسی و پلی یورتان:
این رنگها معمولا در محدوده استاندارد تولید می شوند و نتیجه مطلوبی را به همراه دارند.رزین های اپوکسی و پلی یورتان به شدت به سطوح بتنی،اندودکاری شده و روکش های کف می چسبند.

عوامل مهمی که از در هنگام استفاده از این رنگها باید رعایت شوند عبارتند از:
1-درصد رزین مورد استفاده در رنگ دقیقا باید بر مبنای توصیه های سازنده باشد.
2-کیفیت آماده سازی لایه زیرین نقش بسیار مهمی در کیفیت نهایی رنگ دارد که در این زمینه باید به دستورالعمل های تولید کننده رنگ توجه شود.

رزین های اپوکسی قابلیت دوام بسیار بالایی دارند و سطح هموار و کاشی مانندی را ایجاد می کنند.روکش های اپوکسی به ویژه برای استخرهای فایبر گلاس بسیار مناسب هستند.چراکه این رنگها خیلی زود با سطح فایبر گلاس چسبیده و لایه بسیبار پایدار و با دوامی را تشکیل می دهند.

روکش های فایبر گلاس
فایبر گلاس نوعی روکش است که برای آب بند کردن استخر مورد استفاده قرار می گیرد.این روکش برای اولین بار در دهه استفاده1960شد.
پس از آن بود که برای ساخت استخرهای خانگی و استخرهای کوچک مورد استفاده قرار گرفت.اما این روکش ها برای استخرهای عمومی نتیجه مطلوب را به همراه نداشته است.
این نوع روکش ها معمولا به طور کامل در ناحیه دیوارها و کف به پوسته استخر متصل می شوند.همچنین برای استخرهای بتنی بهترین نتیجه را به همراه خواهند داشت.

روکش های فایبر گلاس نمای بسیار زیبایی را در استخر ایجاد میکنند ولی برخی ملاحظات هم باید در مورد آنها رعایت شود:
1- رزین پلی استر خاصیت منقبض شدن بسیار شدیدی دارد که این مشخصه موجب ایجاد تنش در زوایا ،گوشه ها ونقاط ورودی لوله ها به سازه استخر می شود که نتیجه آن ایجاد ترک در پوسته استخر خواهد بود.
روکش های pvc
برای آب بند کردن استخرها ،به ویژه استخرهای کوچک خانگی معمولا از انواع مختلفی از درزگیرهای انعطاف پذیر استفاده می شود.ماده ای که برای آب بند کردن استخرهای شنا مورد استفاده قرار می گیرد ،استخرهای آب بندی شده با وینیل گفته می شود.
برای استفاده از مواد آب بندکننده ای مانند pvc،سازه استخر باید کاملا هموار و یکنواخت باشد.همچنین در صورت وجود آب های زیر سطحی،پوسته استخر باید در برابر نفوذ آب به داخل استخر مقاوم باشد.

یکی از مزایای لایه های آب بندی کننده pvcآن است که می توان آن را با الگوها و رنگهای مختلف و زیبایی به کار گرفت.عمر مفید این روکش ها را معمولا بین 6 تا 10 سال تقریب می زنند.

توصیه هایی که برای افزایش هرچه بشتر عمر مفید استخرهای آب بندی شده با وینیل:
1-آب استخر باید از نظر شیمیایی وضعیت متوازنی داشته باشد.کاهش phآب به زیر هفت موجب اسیدی شدن آب ،چین خوردن پوسته آب بند کننده وینیل و آسیب دیدن آن می شود.
2-مقدار مواد ضدعفونی کننده مورد استفاده آب استخر باید در محدوده متداول نگه داشته شود.در صئرت کم بودن مقدار ماده ضدعفونی کننده احتمال رشد جلبک و خزه در داخل آب و ایجاد لکه بر روی پوسته استخر افزایش می یابد.از طرفی ،غلظت بیش از حد مواد ضدعفونی کننده موجود در آب نیز موجب چین خوردن پوسته وینیل می شود.
3-برای تنظیم phآب به افزودن اسید هیدروکلریک(جوهرنمک)اکتفا نکنید.چرا که در صورت عدم ترکیب مناسب این اسید با آب،احتمال صدمه دیدن نقش و نگارهای داخل استخر و پوسته خارجی آن تحت تاثیر اسید بسیار زیاد خواهد بود.

4-برای جلوگیری از کمرنگ شدن پوسته استخر به واسطه واکنش شیمیایی بین مواد شیمیایی موجود در آب،پیش از افزودن یک ماده شیمیایی جدید به آب استخر ،زمان کافی را صبر کنید تا ماده شیمیایی اول به طور کامل در مدار گردش آب استخر جریان پیدا کند وسپس ماده دوم را به آن اضافه کنید.
5-همواره پیش از خالی کردن استخرهای آب بندی شده با وینیل با افراد متخصص مشورت کنید.چرا که ممکن است پس از خالی کردن آب استخر،لایه آب بند کننده مینیل منقبض شده و پس از پر کردن مجدد دچار چین خوردگی یا اعوجاج شود.

سنگفرش کردن معابر داخل استخر
برای سنگفرش کردن معابر داخل استخر از مواد و روش های مختلفی مانند بتن معمولی (بتن بدون آرماتور)،بتن مسلح،بلوک های ورقه از جنس پیش ساخته،سنگهای طبیعی،خاک رس،مواد دیگری مانند آسفالت ویا ماداکام روکش شده استفاده کرد.
نکته قابل توجه آن است که برای سنگفرش کردن معابر پیرامون کاسه استخر و سایر مناطق مرطوب هرگز نباید از سنگهای مرمر قالب گیری شده یا طبیعی استفاده کرد.
چرا که این سنگها علی رغم زیبایی ظاهری،به ویژه پس از مرطوب شدن،سطحی بسیار لغزنده پیدا می کنند که موجب سر خوردن شناگران و ایجاد خطر برای آنها می شود.

نمای سطح دیوارهای سالن استخر
انتخاب نمای جذاب و با دوام برای سطح دیوارهای سالن استخر مستلزم دقت فراوان به شرایط داخلی استخر است.
افزایش روز افزون هزینه مواد و هزینه کار موجب شده است که طراحی برخی از استخرها صرفا با استفاده از مصالح ساختمانی و مواد مورد استفاده در سازه استخر انجام گیرد،به طوری که ضمن ایجاد نمای زیبا و قابل قبول در استخر عمر مفید بالایی نیز داشته باشند.چنین روش هایی معمولا در سازه های بتونی مورد استفاده قرار می گیرند.مزیت بتن آن است که در برابر رطوبت،دمای تقریبا بالا و ترکیبات حاوی کلر دچار خوردگی نمی شود.البته در سطوح بتنی گاهی لکه ها و شوره هایی ایجاد می شود که اغلب اوقات به سختی قابل رویت است.البته با استفاده از مواد سیلیکونی دفع کننده آب می توان تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کرد.

رویه و روکش موتورخانه و انبار مواد شیمیایی
در حقیقت بتن پیش ساخته یا بتن قالب گیری شده با کیفیت بالا برای موتورخانه استخر و کف انبار نگه داری مواد شیمیایی مناسب نیست.به منظور دستیابی به حداکثر قابلیت دوام،بهتر است در این بخش از رزین های پلیمری مانند اپوکسی یا پلی یورتان استفاده شود.برای استخرهای هتل ها و استخرهای خانگی معمولا ضرورتی ندارد که ضخامت روکش بیش ازmm 1باشد.برای استخرهای بزرگتر و استخرهای عمومی گاهی ضخامت بهmm 4-3افزایش داده می شود.

سرامیک ها وموزاییک ها
به طور کلی دونوع موزاییک در استخرها مورد استفاده قرار می گیرد.موزاییک های سرامیکی و موزاییک های شیشه ای.از این میان موزاییک های سرامیکی کاربرد بیشتری در استخرهای شنا دارند.این موزاییک ها به ویژه برای استخرهای با شکل نا متقارن و استخرهایی که با بتن پاششی ساخته می شوند مناسب هستند.این موزاییک ها به صورت تماما لعابدار ساخته می شوند و بنابراین مقاومت بسیار زیادی در برابر انجماد دارند.

موزاییک مرمری
موزاییک های مرمری به ویژه در دیوارها و کف اسنخرهای خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.به منظور کسب اطمینان از همراه بودن سطح،این موزاییک ها باید بر روی اندودکاری سیمان –شن و روکش کف استفاده شود.البته در صورت از این موزاییک ها در کف مناطق مرطوب استخر،برای جلوگیری از لغزنده شدن بیش از حد آنها باید تمهیدات لازم پیش بینی شود.

-حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیبm(19.7ft) 6وm(13.1ft) 4با حداقل عمق m(3.3ft)1است.
-به طور استاندارد طول استخر معمولا به صورت مضربی ازm(328ft) 100تعیین می شود.عرض آن نیز باید بر مبنای تعداد خطوط شنا که عرض هر یک معمولا m(6.6ft)2.0در نظر گرفته می شود.
-استخرهای عمومی که برای برگزاری مسابقات شنا نیز نیز از آنها استفاده می شود معمولا به طولm(82ft) 25 با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می شوند.
-عمق استخرهای واتر پولوی استاندارد برای بازی های المپیک حداقلm(5.9ft) 1.8برای رده های سنی پایین حداقلm(3.9ft) 1.2باید باشد.ابعاد استخر شنای واترپولو برای مسابقات باشگاهی و المپیک به ترتیب25*12.5m(65.6*41ft) وm(98.4*56.6ft) 30*20 باید باشد.

-به دلیل کاربری خاص،تمامی استخرهای درمانی به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
-استخرهای درمانی معمولا در ابعاد 10*5m(32.8*16.4ft)و با عمقی بین 0.9-1.2m(3-3.9ft)
-کف استخرهای درمانی باید بدون شیب وکاملا یکنواخت ساخته شود.
-حداکثر شیب کف استخر برای کودکان و شناگران مبتدی در هر یک متر باید حداکثر یک به چهل(بیست و پنج میلی لیتر در هر یک متر طول باشد.

تاسیسات الکتریکی استخرها
در استخرهای شنا؛استخرهای تزیینی،جکوزی ها،سونای خشک و سونای بخار به دلیل خاصیت رسانایی آب و ماهیت مرطوب فضای استخر،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و آسیب های جانی بسیار زیاد است .تاثیر شوک الکتریکی بر بدن افرادی که تمام یا بخشی از بدن آنها در داخل آب است بسیار شدیدتر و خطرناک تر از زمانی است که دست فرد بر روی زمین خشک با سیم برق تماس پیدا کند.شرایط مرطوب محیط استخرها موجب می شود که شناگران در محیط استخر در برابر شوک الکتریکی و خطرات مرتبط با آن بسیار آسیب پذیر باشند.چرا که بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار کمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان داده و به عنوان مسیر موثر عبور جریان از آب به زمین عمل می کند.
حتی در صورتی که شناگر با تجهیزات و مدارهای الکتریکی متصل به زمین نیز تماس نداشته باشد،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و بی تحرک ماندن فرد به واسطه اختلاف پتانسیل خود آب بسیار زیاد است.
البته شوک ناشی از این اختلاف پتانسیل چندان خطرناک نیست اما
از آنجا که فرد در داخل آب قرار دارد در صورت بی تحرک شدن بدن وی احتمال غرق شدن او در آب زیاد است.

در محیط های بسیار مرطوب ماننداستخر که بدن افراد در اکثر اوقات تماما داخل آب است .به منظور حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از یک یا چند روش زیر استفاده می شود:
-استفاده از تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین
-تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین
-عایقکاری تجهیزات الکتریکی
-همبند کردن اجزای فلزی برای یکسان سازی اختلاف پتانسیل
-مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی
حداقل فواصل مورد نیاز برای استخرهای سرباز
سیم های هوایی
حداقل سیم های هوایی برق در استخرهای سرباز از سطح آب استخر یا سطح پیرامون مجاور به کاسه استخر در تمامی جهات بایدm(22 1/2ft) 6.9باشد.
فاصله افقی این سیمها از جداره داخلی کاسه استخر نباید ازm(10ft) 3و از تخته شیرجه کمترازm(14 1/2ft) 4.4باشد.
سیم کشی های زیر زمینی
سیم کشی های زیرزمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی m(5ft)1.5از کاسه استخر مجاز نیست.مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.در صورتی که تحت هیچ شرایطی امکان تامین حداقل فاصله یاد شده وجود نداشته باشد،سیم کشی زیر زمینی باید با استفاده از معابر فلزی صلب(RMC)،معابر فلزی محافظ(IMC)یا معابر کابل غیر فلزی انجام گیرد.

پریز های برق
تمامی استخرهای دائمی در ساختمان های مسکونی باید مجهز به حداقل یک پریز برقV 15A 125 متصل یا20A متصل به انشعاب اصلی مدار الکتریکی ساختمان باشند.فاصله این پریز از جدار داخلی کاسه استخر باید بین 3-6M(10-20ft) باشند.شکل 134
پزیطهای برقی که برای تامین توان الکتریکی پمپ ها و سایر تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند،معمولا در فاصله حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی کاسه استخر در نظر گرفته می شوند.بر مبنای استاندارد2 NEC680.2 ،در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال به زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داد.

کلیدها
بر مبنای استاندارد NEC680.8© ،وسائل قطع و وصل جریان الکتریکی مانند کلیدهای فنری و فشاری،قطع کننده های مدار (مدارشکن یا کلیدهای اتوماتیک)وتایمرهای خودکار باید در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی استخر نصب شوند مگر در مواردی که بین جداره داخلی استخر و محل نصب کلید یک دیوار صلب ،حصار یا موانع دائمی دیگری قرار داشته باشد.کلیدهای بر مبنای استانداردهای معتبر در فهرست کاربردهای مورد نظر قرار داشته باشندرا می توان در فاصله ای کمتر از مقدار یاد شده نیز نصب کرد.راه اندازی این کلیدها به منظور جلوگیری از تماس دست کاربران با سیم های برق معمولا به صورت پنوماتیک یا با استفاده از سایر روش ها انجام می گیرد.

تاسیسات روشنایی داخل کاسه استخر
به طور کلی،تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها بر مبنای دو ولتاژ 120ولت و 12 ولت یکسان است.از آنجا که تاسیسات الکتریکی داخل کاسه استخر در تماس با آب خنک می شوند،تمامی تاسیسات روشنایی زیر آبی حداقل باید به اندازه mm(180in)450 پایین تر از سطح آب استخر نصب شوند،مگر در مواردی که بر مبنای طراحی و ساخت تاسیسات مربوطه بر مبنای عمق کمتری انجام گرفته است حتی در صورتی که بخشی از آب استخر به واسطه تبخیر کاهش یابد،تاسیسات روشنایی هرگز در معرض هوا قرار نخواهند گرفت. این تاسیسات معمولا گرمای بسیار زیادی تولید می کنند که این گرما توسط آب استخر گرفته می شود.ولی در صورتی که به هر دلیلی سطح آب استخر به اندازه ای کاهش یابد که این تاسیسات در معرض هوا قرار گیرند،گرمای تولید شده توسط آنها گاهی به اندازه ای است که در صورت تماس افراد با آن موجب سوختگی پوست شناگران شود.

به طور کلی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در کاسه استخر به چهار گروه تقسیم بندی می شوند:
1-تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
2-تاسیسات روشنایی با کاسه خشک
3- تاسیسات روشنایی بدون کاسه
4-تاسیسات روشنایی دیواری:این نوع تاسیسات روشنایی به ندرت در استخرهای خانگی و استخرهای خصوصی کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.

تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب پس از نصب در داخل استخر به طور کامل در زیر آب قرار می گیرند.این تاسیسات در محل یک گلویی مملو از آب در داخل کاسه استخر جای می گیرند و مجهز به سیم های انعطاف پذیر برق هستند.

روکش سیم کشی تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
سیم کشی بین کاسه مرطوب و جعبه تقسیم این دسته از تاسیسات روشنایی باید به همراه معابر فلزی مقاوم در برابر خوردگی (RNC)،معابر غیر فلزی صلب یا معابر غیر فلزی انعطاف پذیر ضدآبLFNC2) )انجام شود.
به طور معمول برای سیم کشی این دسته از تاسیسات روشنایی از کابل ها یا سیم های برق انعطاف پذیر و سیم های مسی عایق کاری شده با اتصال به زمین استفاده می شود.
در صورتی که برای سیم کشی این تجهیزات از معابر غیر فلزی استفاده شود،باید از سیم مسی عایقکاری شده 8AWGاستفاده شود.بنابراین اندازه معابر عبور سیم ها باید به اندازه ای باشد که امکان عبور سیم انعطاف پذیر و سیم مسی عایق کاری شده 8AWGاز میان آن وجود داشته باشد.قسمت انتهایی سیم اصلی تامین برق و سیم زمین تجهیزاتی که در مدار سیم کشی آنها از سیم 8AWGاستفاده شده است ،به منظور محافظت در برابر خوردگی در محل کاسه تر باید با استفاده از ترکیبات پرکننده مورد تایید پوشیده شود.

سیم کشی بین جعبه تقسیم تاسیسیات روشنایی استخر و منبع تغذیه باید با استفاده از معابر نوع RNC،IMC،RMC،LFNCاجرا شود.
جعبه تقسیم
جعبه تقسیم هایی که در فضای استخر و برای تامین برق تاسیسات روشنایی زیرآبی مورد استفاده قرار می گیرند علاوه بر دارا بودن وروردی لوله های عبور سیم ها یا سر های پیچی باید مقاومت کافی در برابر خوردگی را نیز داشته باشند.این دسته از جعبه های تقسیم معمولا از جنس برنج ،پلیمر یا مس ساخته می شوند و در آنها ترمینال های زمین بیشتری در نظر گرفته می شود.
جعبه های تقسیم متصل به لوله های عبور سیم که پوسته یک سیستم روشنایی یا چراغ با کاسه مرطوب را تشکیل می دهند باید به اندازه
mm(4in)100 بالاتر از سطح زمین یا به اندازهmm(8in) 200از بالاترین سطح آب کاسه استخر (هرکدام در ارتفاع بالاتری قرار گیرد)نصب شوند.

توزیع برق در استخرها

تابلو برق تجهیزات استخر
در ساختمان های نوساز برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات مورد استفاده در استخر اغلب از تابلو برق های مجزا استفاده می شود.البته برق مورد نیاز الکتروموتورها،تاسیسات روشنایی و سایر تجهیزات الکتریکی را می توان از تابلو برق اصلی ساختمان یا تابلو برقی که قبلا به منظور دیگری نصب شده است نیز تامین کرد.
تجهیزات قطع جریان
علاوه بر تاسیسات روشنایی تمامی تجهیزات الکتریکی استخرها نیز باید مجهزبه تجهیزاتی باشند که با استفاده از آنها بتوان جریان برق را در تمامی سیم های غیر زمین این تجهیزات قطع کرد.در ساختمان های نوساز نیز در مواردی که تجهیزات الکتریکی استخر در همان ساختمان یا در محل مشخصی به همراه تابلو برق متصل به آن نصب شده اند،از تجهیزات محافظ اضافه بار می توان به عنوان قطع کننده های جریان بهره گرفت.
زمین کردن تجهیزات
در مواقعی که تابلو برق تجهیزات استخر در داخل ساختمان قرار دارد،در نظر گرفتن یک سیم عایقکاری شده برای اتصال تجهیزات به زمین الزامی است.
در آن دسته از تاسیسات الکتریکی که تابلو برق با فاصله از تجهیزات الکتریکی قرار دارد سیم نول(خنثی)و سیم تجهیزات هر دو به تابلو برق استخر متصل نمی شوند.در عوض،سیم زمین تجهیزات که از جنس آلومینیوم یا مس است،مستقیما به الکترود زمین سازه استخر متصل می گردد.
شکل 14
زمین کردن ،همبند کردن و محافظ عیب اتصال زمین
در استخرها ،آبنماها،جکوزی ها یا تاسیسات مشابه زمین کردن تجهیزات الکتریکی و همبند کردن تمامی اجزای رسانای موجود در سازه تضمین کننده ایمنی کاربران در هنگام استفاده از استخر خواهد بود.
اتصال صحیح تجهیزات الکتریکی به زمین از بروز مشکلاتی مانند شوک الکتریکی جلوگیری به عمل می آورد و در صورت عیب اتصال زمین به دلیل وجود مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین،جریان الکتریکی از این مسیر عبور می کند و به این ترتیب تجهیزات محافظ اضافه بار به سرعت فعال شده و جریان برق مدار را قطع می کنند.
مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین عبارت است از یک مسیر عبور جریان الکتریکی دائمی با امپدانس پایین که به منظور هدایت جریان الکتریکی در شرایطی که در سیم کشی متصل به بین منبع تغذیه عیب اتصال زمین وجود دارد،طراحی و اجرا می شود.

زمین کردن
تجهیزات الکتریکی استخرها شامل تاسیسات روشنایی،جعبه های تقسیم و ترانسفورمرها معمولا مجهز به ترمینال های مخصوص برای اتصال تجهیزات با سیم زمین 8AWGهستند.
تجهیزاتی که بر مبنای استاندارد NEC680.6باید با استفاده از سیم های رسانای عایق کاری شده به زمین متصل شوند عبارتند از:
-تاسیسات روشنایی زیر آبی به استثنای آن دسته از سیستم های ولتاژپایین که با ولتاژ کارکرد آنهاV 15و کمتر است.
تجهیزات الکتریکی نصب شده در فاصلهm(5ft) 1.5از جداره داخلی کاسه استخر یا مخازن نگهدارنده آب
-پمپ های گردش آب و تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها
-جعبه های تقسیم
-محفظه ترانسفورمرها برای تاسیسات روشنایی زیر آبی با ولتاژv12
-رله های عیب اتصال زمین
-تابلو برق هایی که زیر مجموعه ای از تابلو برق اصلی ساختمان هستند و برای تامین برق تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند.

همبند کردن
نکته ای که در ابتدا باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که همبند کردن اجزای رسانا با اتصال آنها به زمین یکسان نیست.در استاندارد NEC680.26 برای روشن کردن مساله تصریح شده است که برای همبند کردن اجزای فلزی استفاده از سیم های مسی 8AWGیا بزرگ تر و امتداد آن ها تا تابلو برق های با فاصله،تجهیزات برق رسانی یا الکترودها ضرورتی به همراه ندارد.
تامین یکپارچگی
برای همبند کردن اجزای فلزی بر خلاف آن چیزی که درباره زمین کردن مدارهای الکتریکی گفته شد،ضرورتی برای ایجاد یک مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین وجود ندارد.
همبند کردن عبارت است از اتصال اجزای فلزی به یکدیگر به منظور یکپارچگی الکتریکی و مکانیکی آنها با یکدیگر که اغلب با استفاده از سیم های رسانایی انجام گیرد که اصطلاحا به آنها پل گفته می شود.
اجزای فلزی سازه استخر
اجزای فلزی استخر شامل آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،پوسته استخرهای فلزی که به وسیله پیچ یا جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند.نردبان های فلزی،تکیه گاههای سکوی شیرجه،کفشورها و خطوط تخلیه،لوله های ورود و خروج آب و سایر اتصالات و اجزای فلزی مرتبط با استخر باید با یکدیگر همبند شوند.همبند کردن اجزای فلزی مجزا و کوچک ضرورتی به همراه ندارد.

تجهیزات الکتریکی:
الکتروموتورها،تجهیزات الکتریکی روکش استخرها و سایر تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها نیز باید همبند شوند.گرمکن های استخر نیز باید بر مبنای معیارهای استاندارد NEC680.26(E)همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند،مگر در صورتی که از دو لایه عایق تشکیل شده باشند.
مدارهای سیم کشی فلزی و تجهیزات مرتبط با آن ها
در صورتی که فاصله معابر فلزی سیم های برق،کابل های با روکش فلزی،لوله های فلزی،حصارها و نرده های محافظ فلزی و سایر اجزای فلزی ثابت از جدار داخلی کاسه استخر حداکثرm(5ft) 1.5یا فاصله عمودی آن ها از بالاترین سطح آب در کاسه استخر،کف حاشیه دور استخر و سکوی شیرجه حداکثرm(12ft)3.7 است،اجزای یاد شده باید همبند شوند.در مواقعی که اجزای ثابت یاد شده توسط یک مانع دائمی از سازه استخر مجزا می شوند ،نیازی به همبند کردن آنها نخواهد بود.به این معنی که آن دسته از تجهیزات فلزی که در داخل ساختمان ،موتورخانه،پارکینگ مجموعه یا سایر فضاهای محبوس از این دست قرار می گیرند،حتی اگر فاصله آنها از جدار داخلی کاسه استخر کمتر ازm 1.5نیز باشد ،نیازی به همبند کردن ندارند.

شبکه همبند مشترک
تمامی تجهیزات و اجزای فلزی که پیش از این مورد اشاره قرار گرفت،بایدبا استفاده از یک سیم مسی رسانا با حداقل اندازه AWG8در یک شبکه مشترک همبند شوند.در اکثر مواقع،آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،آبنماهای تزیینی،یا سایر مخارن و حوضچه های ذخیره آب به وسیله یک شبکه مشترک همبند می شوند.البته برای همبند کردن اجزای فلزی سایر انواع استخرهای نیز باید تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شود.
رله عیب اتصال زمین
در تمامی تجهیزات الکتریکی که فهرست آن ها در ادامه این بخش ذکر شده است،تجهیز مدار به رله عیب اتصال زمین برای حفظ ایمنی افراد الزامی است:
-تاسیسات روشنایی ولتاژبالا(V125 )زیر آب
-پریزهای برقV 125که در فاصلهm(5-20ft) 6-1.5از جداره داخلی استخر قرار دارند.
جداره داخلی کاسه استخر قرار دارند.همچنین تمامی پریزهای برق تکیv 125وv250باید مجهز به سیستم اتصال زمین بوده و از نوع قفل شونده باشند.
-مدار الکتریکی روکش های برقی استخرها
اآنها ستخرهای روزمینی و موقتی
در استانداردهای NECوNFPA،استخرهای روزمینی در گروه سازه های موقت دسته بندی شده اند و مدارهای الکتریکی آنها باید بر مبنای معیارها و ضوابط مربوط به این گروه از سازه هادر نظر گرفته شود.
طبق استاندارد،پریز برق مربوط به تمامی استخرهای رو زمینی و موقتی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.ضمن آنکه برای همبند کردن این استخرها نیز معیار و ضابطه خاصی مشخص نشده است.
نوع پریزی که برای تامین برق این نوع استخرها مورد استفاده قرار می گیرد می توانند ار نوعgfci،پریط برق معمولی متصل به یک پریز GFCIیا پریز برق مجهز به قطع کننده مدارGFCIباشد.
سایر تجهیزات الکتریکی استخرها
گرمکن های الکتریکی
بر مبنای استاندارد NECاستفاده از گرمکن های الکتریکی برای گرم کردن کف دور تادور کاسه استخر مجاز است.البته گرمکن های الکتریکی را نمی توان برروی استخر نصب کرد.استفاده از کابل های گرمایش تشعشعی که در کاربردهایی مانند ذوب برف مورد استفاده قرار می گیرند به صئرت توکار در زیر کف استخرها امکان پذیر نیست.زیرا:
1-تجهیزات گرمایشی الکتریکی در وضعیت کارکرد متداول ،در معرض جریان نشتی زیادی هستند.
2-در صورت ساییده شدن عایقکاری تجهیزات الکتریکی،احتمال وارد شدن شوک الکتریکی به شناگرانی که با پای خیس از حاشیه استخر عبور می کنند بسیار زیاد است.
معیارهای نصب گرمکن های الکتریکی در کف استخرها عبارتند از:
-گرمکن های تشعشعی:این نوع گرمکن ها باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر و فاصله عمودی حداقلm3.7از سطح تراز حاشیه استخر نصب شوند.
-واحدهای گرمایی:واحدهای گرمایی یا یونیت هیترها علاوه بر کوئل گرمایی مجهز به یک فن نیز هستندو باید از نوع کاملا بسته یا محافظت شده باشند.
این واحدها همچنین باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر نصب شوند.برق مورد نیاز برای به کار انداختن فن واحدهای گرمایی را می توان با استفاده از یک دو شاخه و پریز تامین کرد.
روکش های الکتریکی استخر
معیارهای مربوط به روکش های الکتریکی استخرها در استانداردNEC680*27مطرح شده است .از جمل اصلی ترین مزایای به کارگیری روکش استخرها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-افزایش ضریب ایمنی افراد به ویژه کودکان و جلوگیری از ایجاد حادثه برای آنها
2-کاهش تلفات گرمایی آب در مواقعی که استخر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
3-به حداقل رساندن ورود اشیای خارجی مانند برگ درختان وآلودگی ها برای مواقعی که استخر برای یک دوره زمانی طولانی استفاده نمی شود.

4-جلوگیری از منجمد شدن آب استخر در روزهای بسیار سرد زمستان
ملاحظاتی که باید در هنگام نصب روکش های الکتریکی استخرها در نظر گرفته شودرا می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موتورهای الکتریکی،کنترل کننده ها و سیم کشی مربوط به آنها نباید در فاصله کمتر ازm 1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشند.مگر در مواردی که اجزای یاد شده توسط یک دیوار،روکش یا مانع دائمی از جداره داخلی استخر جدا شده باشند.کنترل کننده های موتور روکش استخر نیز باید در محلی قابل رویت از استخر نصب شوند.
-موتورهای الکتریکی در سطحی پایین تر از سطح تراز کف قرار می گیرند باید از نوع ضد آب و با محفظه کاملا بسته باشند.
-پریزهای برقی که برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات یاد شده مورد استفاده قرار می گیرندباید در فواصل حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی استخر نصب شوند.در صورتی که پریزهای برق از نوع تکی و قفل شونده بوده و به زمین متصل شده باشند ،می توان حداقل فاصله آن ها تا جداره داخلی کاسه استخر را تا m(5ft)1.5نیز کاهش داد.
-تمامی موتورهای الکتریکی و کنترل کننده های مربوط به روکش های الکتریکی استخر باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.

جکوزی ها
اولین و مهم ترین شباهت استخرها و جکوزی ها آن است که هر دوی آنها به منظور نگه داری آب برای یک دوره زمانی نسبتا طولانی طراحی و ساخته می شوند.در حال حاضر بسیاری از جکوزی های کوچک بر خلاف استخرها به صورت واحدهای یکپارچه و پیش ساخته موجود به فروش می رسند که این مساله کار را بسیار ساده تر کرده است.
کلید اضطراری:به طور کلی،جکوزی ها باید مجهز به کلید محلی قطع کننده جریان باشند که در مواقع اضطراری (مانند کشیده شدن موی بلند افراد با شدت زیاد به سمت دریچه تخلیه)امکان خاموش کردن الکتروموتور وجودداشته باشند.کلید قطع اضطراری باید در فاصلهm(5ft) 1.5از جکوزی قرار داشته بوده و امکان دسترسی کاربران به آن وجود داشته باشد.
پریزهای برق:برای تمامی جکوزی هایی که در خارج از ساختمان به صورت سرباز اجرا می شوند،باید حداقل یک پریز برقv 125،A15یاA20مربوط به مدار انشعاب عمومی در فاصلهm 3-1.5از جداره داخلی جکوزی در نظر گرفته شود.
تاسیسات روشنایی:معیارها و ضوابطی که باید برای نصب تاسیسات روشنایی دائمی جکوزی ها در نظر گرفته شود.دقیقا همانند چیزی است که در مورد تاسیسات روشنایی دادمی در استخرها مطرح شد.همچنین علاوه بر این تاسیسات،در استخرهای موقتی می توان از تاسیسات روشنایی استاندارد به همراه دو شاخه استفاده کرد.
زمین کردن و همبند کردن اجزا:تمامی تجهیزات الکتریکی که در فاصله 1.5متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید به زمین متصل شده و با تمامی تجهیزات الکتریکی مرتبط به سیستن گردش آب همبند شده باشند.تمامی اجزای فلزی موجود در جکوزی که در فاصله 1.5متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید از طریق اتصال مستقیم فلز به فلز یا با استفاده از پل همبند کننده به صورت سیم مسی AWG8 با یکدیگر همبند شوند.
درجه حفاظت
درجه حفاظت که اختصارا به صورتIP3بیان می شود.درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی مانند الکتروموتورها ،لامپ ها،پریزها،گرمکن های الکتریکی وغیره بر اساس استاندارد کمیسیونIECتعریف می شود.طبق استاندارد اروپایی EN،درجه حفاظت تمامی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها باید با معیارهای استانداردEN60598مطابقت داشته باشد.
تامین روشنایی استخرها
تامین روشنایی استخرها از جمله مسایلی است که باید بر مبنای سرپوشیده یا سرباز بودن انجام گیرد.استخرهای سرباز اساسا در طول روز نیازی به استفاده از تاسیسات روشنایی ندارند.بنابراین صرفا در هنگام شب است که باید روشنایی کافی در داخل استخر،اطراف و مسیر عبور شناگران وجود داشته باشد .اما در استخرهای سرپوشیده به دلیل معماری ساختمان در طول روز برای تامین نور از تاسیسات روشنایی و نور طبیعی استفاده می شود.

دمای رنگ
رنگ خروجی از لامپ های مختلف در درجه اول به میزان گرم یا سرد بودن لامپ بستگی دارد.اساسی ترین عاملی که بر رنگ نور خروجی از لامپ تاثیر گذار است دمای داخل لامپ در حین کارکرد است که این دما به طور معمول بر حسب کلوین اندازه گیری می شود.
به طور کلی رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (گرم)بیشتر به رنگ زرد یا نارنجی تمایل دارد و هرچه دمای منبع تولید نور کمتر شود شدت رنگ زرد و نارنجی آن نیز بیشتر می شود.در مقابل،رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (سرد)بیشتر به رنگ آبی تمایل دارد که با افزایش دمای منبع نور شدت آن نیز افزایش می یابد.برای مثال نور خروجی از یک لامپ فلورسنت با نور سفید در دمای تقریبیk 4100به آبی متمایل می شود،در حالی که رنگ نور خروجی از چنین لامپی دردمای تقریبی k3000 به زرد متمایل می شود.
تامین روشنایی استخرهای سرپوشیده
همانطور که پیش از این نیز گفته شد ،بسیاری از استخرها به دلیل نوع کاربری اساسا به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سر پوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.در سال های اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.
به این ترتیب می وان بخشی از هزینه های جاری استخرها را کاهش داد.
در استخرهای سرپوشیده تاثیر متقابل معماری استخر و وضعیت روشنایی داخل یک رابطه دو سویه است که با توجه به آن می توان بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز فضای داخل استخر در طول روز را با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
به عنوان یک قاعده کلی،تمامی استخرهای سرپوشیده که نور طبیعی برای روشن کردن فضای داخل آنها کافی نیست یا استخرهای سرپوشیده یا سربازی که در هنگام شب مورد استفاده قرار می گیرند،باید مجهز به تاسیسات روشنایی مناسبی باشند که استخر و فضای پیرامون آن شامل کاسه استخر،کف،جداره ها ،نرده های محافظ،فضای پیرامون استخر،مسیرهای عبور و غیره را به خوبی و بدون ایجاد نور خیره کننده و آزاردهنده روشن کند.

ارزیابی شدت روشنایی
اصولا شدت روشنایی در هر مکان بر مبتای معیارهای مختلفی تعیین می شود که مهمترین آنها عبارتند از:
-کاربری محل
-سن افرادی که در آن محل حضور دارند.
-اهمیت سرعت و دقت در کارهای انجام شده توسط افراد حاضر در محل نکته ای که همواره باید در هنگام طراحی تاسیسات روشنایی مورد توجه قرارگیرد آن است که شدت نور منتشر شده در محیط نباید از مقدار مورد نیاز بیشتر باشد،چرا که روشن کردن محیط بیش از مقداری که مورد نیاز است جط اتلاف انرژی سود دیگری را در پی ندارد.در سالیان گذشته به دلیل عدم رعایت ملاحظات مربوطه و نبود محدودیت های انرژی،اهمیت چندانی به سیستم روشنایی ساختمان و شدت نور منتشر شده در داخل آن داده نمی شد.

روشنایی در استخرهای خانگی
برای استخرهای سرپوشیده خانگی که افراد صرفا برای تفریح و استراحت از آنها استفاده می کنند،توجه طرا بیشتر به جنبه های تزیینی ،زیبایی و آرامش بخش بودن محیط داخل معطوف می شود.استفاده از چراغ های رنگی و تزیینی در داخل کاسه استخر و فضای پیرامون آن می تواند ایده مناسبی باشد و فضای آرام بخشی را در هنگام شب برای کاربران ایجاد نماید.
در اکثر استانداردها برای این رده از استخرها،حداقل مقدار شدت روشنایی به عنوان یک الزام مطرح نشده است.بلکه صرفا حفظ ایمنی شناگران و جلوگیری از به خطر افتادن جان آنها مورد اشاره قرار گرفته است.
روشنایی در استخرهای سرپوشیده عمومی
بر مبنای آیین نامه های اجرایی تمامی استخرهای عمومی و تفریحی مجاز به فعالیت پس از غروب آفتاب هستند باید شرایط زیر را داشته باشند:
-برایاستخرهای سرباز یا سرپوشیده ،استخر باید مجهز به چراغ های زیر آبی یا چراغ های مناسبی در فضای پیرامون یا هردوی آنها باشد،به طوری که تمام قسمت های کاسه استخر و معابر پیرامون آن به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
شدت روشنایی مورد نیاز در استخرهای با کاربری مختلف با یکدیگر متفاوت است.در استخرهای عمومی و تفریحی ،طراح تاسیسات روشنایی انتخاب های بسیار گسترده تری دارد.
به طوری که شدت روشنایی مورد نیاز در سطح آب و حاشیه پیرامون استخر معمولا بینlux540- 215 است که برای تامین شدت روشنایی یاد شده می توان از انواع چراغ های آویز و زیر آبی با رنگ های مختلف استفاده کرد.شدت روشنایی در موتورخانه استخرها در کف موتورخانه بایدlux 320باشد.
روشنایی در استخرهای قهرمانی
تامین روشنایی مورد نیاز به ویژه در استخرهای قهرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که در چنین رقابت هایی رعایت دقیق معیارها که یکی از آنها شدت روشنایی است اهمیت بسیار زیادی دارد.در رقابت های بین المللی فاصله رقبا در حد دهم و صدم ثانیه است .بنابراین برای قضاوت صحیح این رقابت ها تاسیسات روشنایی باید با دقت بسیار زیادی طراحی شوند.
بر مبنای استاندارد فدراسیون شنا حداقل روشنایی در فاصلهm 1بالاتر از سطح آب استخر برای رقابت های بین المللی و المپیک باید lux500باشد.

طراحی تاسیسات روشنایی در استخرها
در تمامی استخرها ،به ویژه استخرهای سرپوشیده انتخاب صحیح نوع و محل نصب تاسیسات ،علاوه بر افزایش جلوه طاهری استخر ،هزینه اجرا و نگهداری از آنها را نیز کاهش می دهد.بنابراین طراحی صحیح تاسیسات روشنایی استخرها از اهمیت بالایی برخوردار است.
انتخاب تاسیسات روشنایی
-بازده تجهیزات مورد نظر
-خروجی نور لامپ ها بر حسب لومن
-میزان بازتاب نور از سطوح مختلفی که در معرض نور ساطع شده از تاسیسات روشنایی قرار دارند.
-کاهش قابلیت نوردهی لامپ به واسطه عواملی مانند مرور زمان،کثیف شدن سطح خارجی آن و غیره.
-ابعاد سالن استخر ،ساختار و شکل کلی آن ،میزان نورگیر بودن و قابلیت استفاده از نور طبیعی.

روشنایی در استخرهای سرباز
روشنایی در استخرهای سرباز،صرفا در هنگام شب مورد نیاز خواهد بود.زراحی تاسیسات روشنایی و نحوه قرار گیری آنها در فضای استخر باید به گونه ای باشد که تمامی قسمت های کاسه استخر،جداره ها و کف آن،تمامی سطوح پیرامون استخر تمامی سکوها ،پله ها نرده های محافظ و سکوهای شیرجه به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
حداقل شدت روشنایی در استخرهای روباز در هنگام شب حداقل بایدlux 110باشد.
در پایان باید گفت که طراح تاسیسات روشنایی می تواند به هر روش ممکن و با هر ایده ای که در ذهن دارد،نور مورد نیاز برای فضای استخر و پیرامون آن تامین کند،به شرط آن که نداشته و موجب به خطر افتادن جان شناگران و کاهش ضریب ایمنی آنها نشود.
بنابراین اهمیت تاسیسات روشنایی در این کاربرد خاص به اندازه ای است که چه از لحاظ ایمنی و چه به لحاظ ایجاد شرایط خوشایند برای شناگران اهمیت بسیار زیادی دارد.
انتخاب لامپ نامناسب یا ظراحی نا مناسب تاسیسات روشنایی در یک استخر تفریحی،با ایجاد شرایطی نا خوشایند برای شناگران ،تمام تلاش تیم معماری برای ایجاد محیطی هرچه مفرح تر و بهتر را بر باد خواهد داد.

مروری سریع بر مطالب این فصل
-در استخرها برای حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از روشهایی مانند به کارگیری تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین،تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین ،عایف کاری تجهیزات الکتریکی ،همبند کردن اجزای فلزی استخر و مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی استفاده می شود.
-برای کابل های هم محور و سیم کشی تلفن نیز باید حداقل فاصله m3بالاتر از استخر شنا و تخته های شیرجه رعایت شود.
-سیم کشی زیر زمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی1.5mاز کاسه استخر مجاز نیست .مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.
-در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین ،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل 1.5mاز جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشد.

-در استخرهای سرپوشیده،تاسیسات روشنایی یا فن های سقفی را نمی توان در فاصله عمودی 3.7m(12ft) از بالاترین سطح آب استخر یا فاصله افقی 1.5m(5ft)از جداره داخلی کاسه استخر نصب کرد.
-بهترین فاصله برای نصب تاسیسات روشنایی و تزیینی در فواصل کمتر از m2.3از بالاترین سطح آب کاسه استخر نه در ساختمان های نوساز و نه در ساختمان های قدیمی تحت هیچ شرایطی مجاز نیست.
-شدت روشنایی دز موتورخانه استخرها در کف موتورخانه باید بینlux320 -215باشد.
-بر اساس استانداردFINA ،حداقل شدت روشنایی اختصاصی برای استخرهای قهرمانی ،شامل استخرهای مشابقات شنا و استخرهای برگزاری بازی های آبی مانند واتر پولو در محدوده سکوی شروع ،مرز زمین مسابقه،و نقطه پایان نباید ازlux 600کمتر باشد.

-استخرهای ویژه مسابقات المپیک به دلیل اهمیت داوری ،فیلم برداری و غیره،شدت روشنایی اختصاصی کاسه استخر در فاصله قائم m(3.28ft)1از سطح آب نباید ازlux 1500کمتر باشد.

 تهویه مطبوع استخرها
یکی از مسایل مهمی که در مراحل اولیه استخرها مورد توجه قرار می گیرد،سرپوشیده و یا سر باز بودن استخر است.به عنوان یک قاعده کلی ،چه در استخرهای سرباز و چه در استخرهای سرپوشیده هدف نهایی کارفرما آن است که مجموعه در اکثر اوقات سال قابل استفاده باشد.در مناطق گرمسیر ،استخرها و پارک های آبی معمولا به صورت سرباز ساخته می شوند و شرایط مطلوب محیط آنها بر مبنای شرایط آب و هوایی منطقه تامین میشود.
در بحث تهویه مطبوع استخرها همانند تمامی مکان های محبوس،برای تامین شرایط مطلوب هوای داخل سالن چهار عامل دمای هوا،رطوبت نسبی هوا،جریان هوا و کیفیت هوای سالن باید در محدوده مطلوبی باشد.
در استخرها به دلیل محیط بسیار مرطوب ،تامین چهار عامل یاد شده باید با در نظر گرفتن رطوبت نسبی ،دمای هوا،دمای آب استخر و کیفیت هوای داخل صورت پذیرد.از میان عوامل ذکر شده رطوبت نسبی بیش از سایر عوتمل مشکل ساز و مهم است.چرا که بالا بودن رطوبت نسبی هوا نه تنها شرایط آسایش و سلامت شناگران را از بین می برد،بلکه در دراز مدت صدمات جبران نا پذیری را به سازه ساختمان و تجهیزات موجود در آن وارد می کند.

بنابراین هدف نهایی طراح باید تامین شرایط زیر باشد:
-شرایط آسایش شناگران و تامین محیطی سالم برای آنها
-کنترل رطوبت نسبی
-تامین کیفیت مطلوب هوای داخل
-کنترل تقطیر بخار آب در داخل استخر

اولین نکته ای که باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که به استثنای استخرهای قهرمانی با جایگاه مخصوص تماشاگران،در سایر استخرها به ندرت برای سرد کردن فضای داخل از سیستم های سرمایش هوا استفاده شود.علت این مسئله نیز کاملا مشخص است.چرا که مادامی که افراد در داخل استخر مشغول شنا کردن هستند،آب استخر مانند یک محیط واسطه انتقال حرارت عمل کرده و گرمای بدن شناگران را تا حدودی می گیرد و در مجموع بدن به وضعیت تعادل حرارتی می رسد.با خارج شدن شناگر از داخل آب نیز ،حتی با کوچکترین نسیمی افراد دچار لرز می شوندچرا که با جریان یافتن هوا بر روی پوست ،آب روی پوست تبخیر می شود.

به طور کلی ملاحظاتی که باید برای طراحی سیستم تهویه مطبوع استخرهای سر پوشیده مورد توجه قرار گیرد را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-کنترل رطوبت فضای داخل
-گرمایش هوای استخر
-تعیین نرخ تهویه مورد نیاز به منظور تامین کیفیت مناسب هوای داخل
-چگونگی توزیع هوا در فضای داخل استخر
-طراحی کانال و محل قرار گیری دریچه های توزیع هوا

کنترل رطوبت
به زور کلی بدن انسان نسبت به تغییرات رطوبت نسبی بسیار حساس است.نوسانات رطوبت نسبی هوا ،خارج از محدوده چهل تا شصت درصد احتمال رشد باکتری ها ،قارچ ها و کپک ها را نیز افزایش می دهد که نتیجه آن کاهش کیفیت هوای داخل استخر است.
برای افرادی که در داخل استخر شنا می کنند ،رطوبت نسبی پنجاه تا شصت درصد بیشترین اسایش را به همراه خواهد داشت.در صورتی که رطوبت نسبی کمتر از پنجاه درصد باشد ،نرخ تبخیر آب از سطح پوست افزایش می یابد که موجب احساس سرمای ناخوشایند برای شناگران می شود که تازه از آب خارج شده اند.
رطوبت نسبی بیش از شصت درصد نیز احتمال رشد قارچ ها و کپک ها در محیط داخل استخر،سرعت تقطیر بخار آب بر روی سطوح داخلی و تخریب سازه و تجهیزات موجود در استخر را افزایش می دهد.
در تمامی استخرهای سرپوشیده ،رطوبت نسبی به دو دلیل زیر در محدوده پنجاه تا شصت درصد نگه داشته و معمولا به زیر پنجاه درصد کاهش داده نمی شود:
-در رطوبت نسبی کمتر از پنجاه درصد ،به دلیل تبخیر سریع آب از روی پوست ،شناگرانی که از آب خارج می شوند احساس سرمای نا خوشایندی می کنند.
-صرف نظر از سایر عوامل ،در استخرها به دلیل تبخیر دائمی آب از کاسه استخر و شرایط بسیار مرطوب داخل،کاهش رطوبت نسبی فضای داخل به زیر چهل درصد مستلزم صرف هزینه بسیار زیادی است.در حالی که رطوبت نسبی بالای پنجاه درصد با صرف هزینه ای منطقی و قابل قبول امکان پذیر است.

محاسبه بار استخر ها
محاسبه بار نهان در استخرها دقیقا مانند سایر ساختنمان ها است. به طور کلی در استخرها سه منبع برای تولید رطوبت وجود دارد:
1-بار نهان داخلی ناشی از تبخیر آب استخر
2-بار نهان ناشی از حضور شناگران
3-بار نهان هوای خارج که برای تهویه استخر مورد استفاده قرار می گیرد.
بار نهان داخلی
بار نهان داخلی در استخرها در نتیجه تبخیر آب از کاسه استخر و محیط های مرطوب پیرامون آن ایجاد می شود.شرایط استخرها به گونه ای است که بار نهان داخلی بخش عمده ای از بار نهان کل را به خود اختصاص می دهد.میزان موثر بودن کنترل رطوبت بر وضعیت کلی استخرها تا حد زیادی به ارزیابی صحیح نرخ تبخیر آب در استخر بستگی خواهد داشت.
به کارگیری روکش برای استخرها در مواقعی که مورد استفاده قرار نمی گیرد به میزان چشم گیری نرخ تبخیر آ ب را کاهش می دهد.

برای محاسبه نرخ تبخیر آب در استخرها ،عوامل زیر باید در نظر گرفته شود:
1-سطح آزاد آب استخر
2-دمای آب استخر
3-دمای هوای استخر
4-رطوبت نسبی هوای داخل
5-جریان هوای روی سطح آب
6- میزان تلاطم آب و ضریب فعالیت شناگران

سطح آزاد آب استخر:هرچه سطح استخر بیشتر باشد نرخ تبخیر آب نیز به همان نسبت بیشتر است.البته عواملی مانند،عمق،شکل و حجم کل آب استخر هیچ تاثیری بر سرعت تبخیر آب استخر ندارد.بلکه تنها سطح آزاد آب که با هوا در تماس است در این رابطه تاثیر گذار است.

دمای آب استخر:دمای آب استخر و تاثیر متقابل آن بر دمای هوای فضای داخل یکی از تاثیر گذارترین عوامل در زمینه مقدار کل سرعت تبخیر آب است.با کاهش دمای هوای استخر نسبت به دمای آب ،نرخ تبخیر آب به میزان چشمگیری افزایش پیدا می کند.به منظور کاهش نرخ تبخیر،دمای هوا باید به اندازه 2-1درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب باشد.
دمای هوای استخر:برای به حداقل رساندن سرعت تبخیر آب ،دمای هوای استخر باید چند درجه ای بالاتر از دمای آب باشد.به منظور کاهش نرخ تبخیر آب استخر و جلوگیری از القای احساس سرما در بدن افراد حاضر در استخر ،دمای هوا در استخرهای عمومی باید به اندازه 2-1درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب نگه داشته شود.
در استخرها برای کنترل دمای آب و هوای استخر از دو ترموستات استفاده می شود.به طوری که برای کنترل دمای هوای استخر از یک ترموستات و برای کنترل دمای آب آن از یک ترموستات دیگری استفاده می شود.به ترموستات هایی که برای کنترل دمای آب مورد استفاده قرار می گیرند اصطلاحا آکوستات گفته می شود.این نوع ترموستات ها مجهز به حسگر مستغزق هستنند و معمولا در دامنه دمایی c132-38‍ کاربرد دارند.

به عنوان یک قاعده کلی در نظر داشته باشید که هرچه رطوبت نسبی استخر در محدوده پایین تری نگه داشته شود،سیستم تهویه باید مدت زمان بیشتری کار کند که نتیجه آن افزایش هزینه های جاری سیستم خواهد بود.در مواقعی که معیارهای طراحی هوا و آب استخر تامین می شود،برای خارج کردن گرمای اضافی فضای داخل می توان در کنار سیستم تهویه اصلی ،از فن های تخلیه نیز استفاده کرد.

-جریان هوای روی سطح آب
یکی از عوملی که نرخ تبخیر آب استخر را تحت تاثیر قرار می دهد ،در استخرهای سرباز سرعت باد و در استخرهای سرپوشیده جریان هوایی است که از سطح آب استخر عبور می کند.با کاهش جریان هوای که مستقیما از روی سطح آب عبور می کند،سرعت تبخیر آب نیز کاهش پیدا می کند.

روش های رطوبت گیری
به طور کلی رطوبت گیری از هوا به یکی از دو روش زیر امکان پذیر است:
1-رطوبت گیری با استفاده از نمک های جاذب رطوبت
2-رطوبت گیری با استفاده از سطوح سرد(سیستم های رطوبت گیری مکانیکی)

نمک های جذب رطوبت مانند سیلیکات ها تمایل بسیار زیادی به جذب رطوبت دارند.این نمک ها پس از جذب رطوبت به وضعیت اشباع رسیده و قابلیت جذب خود را از دست می دهند و برای استفاده مجدد باید آنها را به نحوی احیا کرد.

یکی از روش های احیای مواد جاذب رطوبت استفاده از تجهیزات متخلخل و گرمایش است.
چرخ لانه زنبوری یکی از تجهیزات رطوبت گیری به شمار می رود که سطحی آغشته به سیلیکاژل دارد.با قرار گیری این وسیله در برابر مسیر عبور هوا،رطوبت موجود در آن جذب می شود.
ین چرخ که از ورق های جاذب ودر ضخامت های مختلف ساخته می شود ،به وسیله یک الکتروموتور به گردش در می آید و همزمان هوای مرطوب از میان روزنه های آغشته به سیلیکاژن آن عبور می کند.

یکی از متداولترین روش های رطوبت گیری در سیستم های تهویه مطبوع ،رطوبت گیری با استفاده از کوئل سرمایی است.در این روش با عبور هوای مرطوب از روی کوئل سرد دستگاههای هوا رسان یا کوئل های انبساط مستقیم ،رطوبت موجود در آن تقطیر شده ودر عمل فرآیند رطوبت گیری رخ می دهد.

یکی از کاربرد های سیستم های رطوبت گیری مانیکی در استخرهای سرپوشیده است.مزیت عمده این سیستم ها آن است که گرمای نهان ومحسوس و گمای تولید شده به واسطه کارکرد کمپرسور سیستم را می توان در هر یک از بخش های مجموعه که نیاز به گرما دارد مورد استفاده قرار داد.

کتابچه ى "موتورخانه ى استخر" توسط دپارتمان پژوهش شرکت پاکمن، زیر نظر مهندس میرزازاده تشکیل و تصحیح شده است. در این کتابچه سعى شده تا به ساده ترین شکل، تاسیسات مورد استفاده در موتورخانه ى یک استخر شنا مورد بررسى قرار گیرد و به بحث هاى حاشیه اى پرداخته نشود.
در این مجموعه، طراح ىِ سیستم گرمایش، فیلتراسیون و پمپاژ یکو Ashrae استخر مورد بررسى قرار گرفته است و با بهره گیرى از کتاب تجربیات مدیران شرکت پاکمن در ساخت و طراحى تاسیسات مکانیکى استخر، مجموعه اى کم نظیرى درباره ى موتورخانه ى استخر در اختیار شما مهندسین و دانشجویان گرانقدر قرار بگیرد. این مجموعه در 5 فصل ارائه شده است که :

فصل اول به عنوان مقدمه به بررسى کلى تاسیسات مجموعه استخر شنا پرداخته و نماى کلى از یک موتورخانه ى استخر تحلیل شده است.
در فصل دوم این مجموعه به انتخاب سیستم گرمایشى براى استخر اشاره شده است و در ادامه نحوه انتخاب بویلر و ادوات گرمایشى استخر به تفضیل آورده شده است.
در فصل سوم این کتابچه انواع فیلترها و روش هاى تصفیه آب با یکدیگر مقایسه شده و در انتها طریقه محاسبات فیلترهاى شنى و انتخاب آنها براى استخر هاى شنا مورد بررسى قرار گرفته است.
در فصل چهارم سیستم پمپاژ استخر و جکوزى، در کنار روش انتخاب پمپ از روى کاتالوگ ارائه شده است.
در فصل پنچم این کتابچه، مثال کامل و واضحى از یک استخر به ابعاد 12,5 متر در 25 متر و نحوه طراحى موتورخانه ى این استخر آورده شده است.
امیدواریم که مطالب از کاشیران مورد استفاده شما عزیزان قرار بگیرد. 

کتابچه موتورخانه و تاسیسات استخر

 11